Περίπατοι στο… Άμστερνταμ!
“Μια πόλη χτισμένη στο νερό, εξαρτημένη απ’ το νερό.”
Στερεοτυπικά την Ολλανδία την είχα στο μυαλό μου με τις τουλίπες της, τις ξανθές κοπέλες με τις παραδοσιακά πολύχρωμες φορεσιές και τα ξυλοπάπουτσα που σου προσφέρουν ολοστρόγγυλα τυριά και φυσικά… τους ανεμόμυλους – χαρακτηριστικό έμβλημα στα καρτ ποσταλ. Αντιθέτως δε, η πρώτη μου εντύπωση με το που πάτησα το πόδι μου στο -εξελληνισμένα – Αμστελόδαμον, είναι πως τούτες οι εικόνες περί παράδοσης έχουν σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από τον πολιτισμό του σήμερα που ελάχιστα πια θυμίζει ψήγματα του χτες, παρά μόνο ίσως σε καταστήματα αναμνηστικών ειδών και σε παλιές συνοικίες κατά μήκος των καναλιών. Μία πόλη με εντυπωσιακά επιστημονικά, τεχνολογικά επιτεύγματα και τουριστικές απολαύσεις που σίγουρα προσελκύουν κάθε λογής πολιτισμικές φιγούρες.
Το Άμστερνταμ ή αλλιώς -παραδοσιακά- Άμστελενταμ, αποδεικνύει την επιμονή και την ικανότητα του ανθρώπου να επιβληθεί στη φύση και τους νόμους της. Αρχικά μια ελώδης περιοχή που κατόπιν αποστράγγισης της με φράγματα και δημιουργίας καναλιών για την αποτροπή του ερμητικού νερού, επέτρεψε την ανοικοδόμηση του πρώτου οικισμού που έμελλε να γίνει ένα από τα πιο σημαντικά εμπορικά λιμάνια της Ευρώπης. Το πρώτο φράγμα ήταν αυτό του ποταμού Άμστελ το οποίο ευνόητα έδωσε και το όνομα στην πόλη. Κι εδώ κάπου αναρωτήθηκα “γιατί άραγε τότε να υπάρχει μουσείο Heineken μόνο;” και η μία σκέψη διαδέχτηκε την άλλη “δε βαριέσαι μπύρες και οι δύο, ποιός νοιάζεται για το όνομα;” και ξεχήθηκα στα στενά δρομάκια να δοκιμάσω γεύσεις και να ανακαλύψω καλά κρυμμένα μυστικά στις μεσαιωνικές γειτονιές.
Πρώτος σταθμός η πλατεία Νταμ, το κέντρο της πόλης, το σημείο συνάντησης νέων και όχι μόνο όπου φιλοξενούνται μεγάλες εκδηλώσεις και εποχιακές δραστηριότητες όλο το χρόνο. Εκατοντάδες άνθρωποι πλυμμηρίζουν πεζούλια και πεζοδρόμια και συμμετέχουν σε μια ευχάριστη βαβούρα γύρω απο τον οβελίσκο, μνημείο αφιερωμένο στα θύματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ψυχαγωγούνται με τους περιοδεύοντες διασκεδαστές και μουσικούς που είναι αναπόσπαστο κομμάτι τούτης της πολυσύχναστης περιοχής.
Αφήνοντας πίσω μου την οχλαγωγία της πλατείας κατευθύνομαι προς -τελικά -άλλη μία κατάμεστη τουριστική επίσης περιοχή, αυτή της “Κόκκινης Συνοικίας”. Εντυπωσιακό είναι πως εδώ ο “αγοραίος έρωτας” είναι απόλυτα νόμιμος και οι κάτοικοι καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες να διατηρήσουν το σεβασμό προς το επάγγελμα αυτό καθώς προσφέρει κέρδος και στις γύρω επιχειρήσεις. “Πάντα παραγγέλνω καφέ και φαγητό απο τους γύρω μαγαζάτορες” μου λέει η Gloria (εκδιδόμενη γυναίκα της περιοχής), “άλλωστε εμείς συντηρούμε πολλές επιχειρήσεις όπως αυτές των ινστιτούτων ομορφιάς” προσθέτει γελώντας. Βέβαια αναμφίβολα όπως σε κάθε πόλη, σε κάθε χώρα , σε κάθε επάγγελμα θα υπάρχει και η μαύρη κουκίδα που μας θυμίζει πως όλα δεν είναι όπως φαίνονται πάντα. “Θα μείνω εδώ ώσπου να μαζέψω λεφτά και να γυρίσω στην Πολωνία, δεν είναι η ζωή που ονειρευόμουν” λέει η Άννα που τα τελευταία χρόνια δουλεύει στο εν λόγω επάγγελμα.
Μία εκδρομή στο Άμστερνταμ θα ήταν ελλιπής χωρίς μια επίσκεψη σε ένα απο τα 200 και πλέον coffee shops. Μπαίνω μέσα σε ένα απο αυτά , παραδόξως συνειδητοποιώ οτι δεν επιτρέπεται το τσιγάρο παρά μόνο οι ουσίες που οι ίδιοι προωθούν. “Το ‘Αμστερνταμ εχει και τις ιδιαιτεροτητες του” σκεφτηκα, κάνοντας μια γύρα στα τραπέζια και συνειδητοποιώντας την ουτοπική πραγματικότητα. Άνθρωποι επηρεασμένοι απο τις ουσίες, και ουσίες επηρεασμένες απο τους ίδιους τους ανθρώπους έτσι φτιαγμένες ωστε να τους δινουν την αναγκαία παραίσθηση , την παραισθηση εκείνη που θα τους επιτρέψει να αποδεσμευτούν απο τα συναισθήματα που δε θελουν να ρημάξουν εντός τους αλλά φυσικα να προκαλέσουν αισθήσεις αλλιώτικες ανέγγιχτες τούτου του κόσμου. Αντιφατικές εικόνες γυρω μου και εχω ηδη αρχίσει να συνειδητοποιώ αυτη τη συνομωτική επιβολή των νόμων του να αποδεχόμεθα κυρίως αυτά που αποφέρουν μεγάλο κέρδος.
Το ‘Αμστερνταμ παραμένει τουριστικός προορισμός εξαιτίας αυτων των συγκεκριμένων παραμέτρων μιας απελευθερωτικής τουριστικής βιομηχανίας η οποία σου προσφέρει απλόχερα ό, τι αλλες κυβερνήσεις κατακρίνουν. Κοιτάζω το τοπίο γύρω μου με τα άλλοτε πλαγιασμένα απο την καθίζηση εδάφους σπίτια και με τους άλλοτε πλαγιασμένους ανθρωπους , απο την καθίζηση του εδαφους για εκείνη την αθέατη μετάνοια μέσα τους, να αντισταθούν στις τοσες απολαύσεις. Σκέψεις πάρα πολλές περνούν απο το μυαλό μου… ίσως οτι ειναι μια διαφυγή του σήμερα η ανάγκη ενος ανθρώπου να αποκλείνει απο τα δεδομενα του πρέπει και να ασφαλιζει τη μοναξιά του σε νεα περιθώρια, σε αδιεξοδα – γιατι ειναι αδιέξοδα – ομως ενα κρατος ελεύθερο κατα τα άλλα, ικανοποιημένο, μιας που οι κάτοικοι του προσφέρουν ενα μεγαλο ποσοστό των εσόδων τους στους δασμούς και τη φορολογία. Κι όπως λέει η Χαρά (Ελληνίδα μετανάστρια εκεί) “Ο Ολλανδός δε θα αφήσει τίποτα να πέσει κάτω, θα αξιοποιήσει το ελάχιστο, θα εξαντλήσει το ανεξάντλητο!”
Η γνωριμία μου με τον Μοχάμεντ απο το Μαρόκο, ο οποίος ταξιτζής στο επάγγελμα , μόνιμος κάτοικος πια του Άμστερνταμ, θα μου μείνει ανεξήτηλη στο νου διότι λόγω της σχέσης που εχει ο ίδιος με τους τουρίστες, δεδομένου του επαγγέλματος, θα γυρίσει και θα πει “αν κλείσεις τα μάτια η Ολλανδία είναι όνειρο και αν τα ανοίξεις θα πρέπει να έχεις τη δύναμη να δεις την αλήθεια”. Ο ίδιος προσθέτει ότι συγκριτικά με τη χώρα που προέρχεται οι μισθοί ναι μεν θεωρούνται υψηλοί κατα πολλούς αλλά όταν το κράτος γνωρίζει και το καθε σεντς που θα κερδίσεις και θα ξοδέψεις τότε τα όρια απόκλισης σου απο το σύστημα είναι μηδαμινά και τα έξοδα σου θα είναι αντίστοιχα αυτά των εσόδων σου έτσι ώστε ελάχιστες να είναι οι έξτρα απολαύσεις σου. Ένα καθώς φαίνεται καλά ελεγχόμενο κράτος με την εμμονή της τελειότητας της εφαρμογής των νόμων του, με την εμμονή της τελειότητας του κοινωνικού οικονομικού ελέγχου. Βεβαια ίσως αυτό κατα πολλούς έγκειται στη σημασία του οργανωμένου κράτους. Η τελειότητα δεν είναι μέτρο και καθετι χωρίς μέτρο δεν είναι τέλειο ! Εύλογα λοιπόν δημιουργήθηκε μια σύγχυση εντός μου για τα δεδομένα του ιδανικού συστηματος και απόρησα λέγοντας “κοίτα να δεις, εμείς για μια συναυλία ήρθαμε ως εδω και έμμελε να μου αποσπάσει υπέρογκη φαιά ουσία και να αναλύω κοινωνικοπολιτικούς προβληματισμούς, να αναπτύσσω προσωρινές θεωρίες καθως το ταξί μου κυλαει στα καλοφτιαγμένα λιθόστρωτα γεφύρια σταματώντας κάπως απότομα αφήνοντας αφηνιασμένους ποδηλάτες να μας κόψουν το δρόμο. Η γνωριμία μου με τον ταξιτζή τελείωσε κάπου εδω κόβοντας μου την απόδειξη κομίστρου των 50 ευρω για μόλις 14 χιλιόμετρα. Άσκοπο βέβαια το ταξί μιας και η πόλη ενδείκνυται για περίπατο ή χρήση ποδηλάτου κάνοντας βέβαια την διέλευση των τετράτροχων ιδιαίτερα δυσμενή.‘Οπως και να’χει όμως ταξί δε βρίσκεις στην πόλη εκτός των ειδικών ορισμένων περιοχών αυτών της πιάτσας.
Α! Ναι! Τα ποδήλατα!’ Ίσως περιττεύει να υπογραμμίσω τη σημασία αυτού του ιδεολογικά αξιόπιστου μέσου κυκλοφορίας αλλά όπως και να’χει απασχολεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ολόκληρης της χώρας.Σχεδόν επιτακτική παράδοση το πολυσυζητημένο όχημα το οποίο φυσικά βρίσκεις οπουδήποτε προς ενοικίαση.Εναλλακτικά παράδοξο το γεγονός πως οι νόμοι του οδικού κώδικα καθορίζονται κυρίως από την κυκλοφοριακή συνύπαρξη των ποδηλάτων με τα άλλα οχήματα (βλέπε τραμ, λεωφορεία, αυτοκίνητα, βάρκες, άμαξες) με μια ιδιαίτερη εύνοια προς τα πρώτα.Δεδομένης της επικράτειας των ποδηλάτων είναι λογική η επιβολή νόμων και κανονισμών ειδικά για αυτά μιας και ως κυρίαρχοι των δρόμων προκαλούν τα μεγαλύτερα και συχνότερα ατυχήματα. Ερωτηματικά βέβαια γεμίζει εκείνη η στατιστική πως αν και οι κάτοικοι του ‘Αμστερνταμ είναι γύρω στις 700.00 τα ποδήλατα που κυκλοφορούν ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο! Κι εδώ το δίχως άλλο αναρωτιέται κανείς τα υπόλοιπα ποιός τα οδηγεί; Συν αυτοίς έρχεται να προστεθεί το ανεξήγητο των χιλιάδων ποδηλάτων που ανασύρονται κάθε χρόνο μέσα από τα κανάλια!
Όντας λάτρης των παγωμενων γλυκισμάτων -παγωτό στο λεξικό- δε θα μπορούσα να μην αναζητήσω το ονομαζόμενο Magnum Amsterdam της οδoύ Leidsestraat 79 όπου εντυπωσιακά παράξενες ιδέες στολίζουν τα παγωτά δίνοντας σου επιλογή να τα φτιάξεις μόνος σου και να προσθέσεις γεύσεις ασύνδετες στο μάτι μεν, αρμονικά δεμένες στη γλώσσα δε. Λίγο παρακάτω θα δούμε και την πιάτσα των θαλάσσιων ταξί και λεωφορείων με τα οποία μπορούμε να κάνουμε μια ξενάγηση στα κανάλια καθώς και να κατεβούμε στη στάση που επιθυμούμε.Ενδείκνυνται μερικά απο αυτά για διανυκτέρευση εν πλω καθότι είναι γνωστή η παράδοση των ολλανδικών πλωτών καταλυμάτων τα οποία πολλές φορές αποτελούν μόνιμη κατοικία πολιτών. Κατευθυνόμενη προς την περιοχή Oude Zijde θα συναντήσω το κυρτό κτίριο De Sluywacht σκιτσαρισμένο απο τον Ρέμπραντ, το οποίο αποτελεί καταφύγιο για τους λάτρεις της ηρεμίας και της ανάγνωσης. Στην ίδια περιοχή θα γευτώ πανδαισιακά εδέσματα σε ένα συμπόσιο απολαύσεων πρώτα των ματιών και έπειτα της πεπτικής πολυτομίας μου στο Wijnand Fockink εστιατόριο απο το 1679. Ένα ακόμη ιστορικό κτίριο που λειτουργεί ως χώρος ψυχαγωγίας είναι το Cafe Chris στην περιοχή Jordaan απο το 1624. Χιουμοριστικά αξιοπερίεργο πως το καζανάκι στις τουαλέτες λειτουργεί απο το μπαρ! Τραγική παράλειψη βεβαίως θα ήταν να μην επισκεφτεί κανείς τους αναρίθμητους πύργους , πολλοί από αυτούς προσβάσιμοι προς τέρψη των φωτογράφων και της θέας που απλόχερα προσφέρεται. Κάποιοι απο αυτούς είναι ο De Zuiderkerk και Westerkerk. Αφήνοντας το κέντρο στράφηκα προς την Συνοικία των Μουσείων για λίγη ηχητική απομόνωση. Ιδανικό για αυτό, ένα απο τα ενδεικτικά πάρκα το Vondelpark εκτεινόμενο σε 120 στρέμματα με τις υπάιθριες εγκαταστάσεις του και τα ησυχαστήρια του που ετησίως προσελκύει γύρω στα 10 εκατομμύρια επισκέπτες!
Η πόλη αυτή αναμφίβολα ικανοποιεί την κάθε εικαστική φιλοδοξία αλλά και κάθε ανήσυχη σκέψη μιας και προσφέρει πάνω απο 50 μουσεία και γκαλερί. Η αναζήτηση της απάσχολησης του νου με εναλλακτικά ενδιαφέροντα εκθέματα με οδήγησε μπρος σε μία πύλη αναρίθμητων επιλογών που το δίχως άλλο δεν έχει γυρισμό. Πρώτος σταθμός το Rijksmuseum που δικαιωματικά κατέχει τον τίτλο του εθνικού μουσείου με κάποια εκατομμύρια έργα τέχνης που περιορισμένα όμως προσφέρονται στην κοινή θέαση. Για του πιο τολμηρούς προσφέρονται τα μουσεία τρόμου και βασανιστηρίων όπως το
Medieval Torture Museum και το Amsterdam Dungeon όπου η παράκρουση του παρελθόντος συναντά πτυχές του σαρκαστικού χιούμορ του παρόντος. Ειρωνικά ελκυστικά θα τολμούσα να ψελλίσω αφήνοντας πίσω μου κλειστές τις αβάσταχτες πόρτες του σκοτεινού Μεσαίωνα. Νιώθοντας μιαν ακόρεστη επιθυμία να ικανοποιήσω τους οφθαλμούς μου με έναν χείμαρρο καλαισθησίας απο εκπροσώπους της τέχνης αναμφισβήτητου κύρους δε θα μπορούσα να αποτρέψω τον εαυτό μου απο τα μουσεία γνωστών ζωγράφων και εικαστικών όπως αυτά του Van Gogh και Rembrandt. Στο μουσειακό στερέωμα θα δούμε ακόμη το Μουσείο Τουλίπας, το σπίτι της Άννα Φρανκ, το Μουσείο Ταινιών, το Μουσείο Heineken, το Μουσείο Τατουάζ, το Τροπικό Μουσείο, το Ερωτικό Μουσείο, το Μουσείο Βότκας, το Μουσείο Μόδας, το Μουσείο Τεχνολογίας, το Μουσείο Διαμαντιών και πολλά εναλλακτικά εκλεκτικά μουσεία που ικανοποιούν κάθε ποικιλόμορφο ενδιαφέρον.
Κι αν κάποιος αναρωτιέται τι θα μπορούσε να συμπεριλάβει στις αποσκευές του καθώς ταξιδεύει προς τα μέρη τούτα, σίγουρα θα τον βοηθούσε η συμβουλή να πακετάρει ρούχα παντώς καιρού καθώς οι αντιφατικές εικόνες της ενδυματολογικής επιλογής των Ολλανδών δηλώνει την αστάθεια του καιρού. Επίσης καλό θα ήταν για τον ταξιδιώτη να συμβουλευτεί την Επιτροπή Τουρισμού Ολλανδίας NBTC για επιπλέον πληροφορίες όπως επίσης και τον Τουριστικό Οργανισμό που έχει η κάθε πόλη χωριστά. Φυσικά πάντα μπορεί να ενημερωθεί απο τους πολύγλωσσους ντόπιους οι οποίοι χειρίζονται με ευφράδεια τις ξένες γλώσσες και προς μεγάλη ανακούφιση των τουριστών είναι ιδιαίτερα επικοινωνιακοί. Κι όπως με ενημέρωσε ο Όλεφ (οδηγός τραμ) οι Ολλανδοί στρέφονται με ιδιαίτερη ευλάβεια στις γλώσσες μιας και θεωρεί πως δεν έχουν άγχος άρα έχουν χρόνο προς προσωπική βελτίωση.
Στης αμφιλύκης το ημίφως άφηνα κάτω απο το περπάτημα μου γαντζωμένες παραισθησιογόνες εμπειρίες καθώς τα υποδήματα μου ηχούσαν πλάι στην οχλαγωγία των σιωπηλών ποδηλάτων, με προορισμό το αεροδρόμιο Schiphol. Ένα ταξίδι στο τέλος του μα οι μνήμες θα παραμένουν νοτισμένες απο την υγρασία των 100 χιλιομέτρων καναλιών. Κι αν τα ερωτηματικά δομούν τη σκέψη μου….ας είναι…! Οι απαντήσεις έρχονται πάντα στο επόμενο ταξίδι!
Φωτεινή Καραμούζη
Educational Psychologist, Arts-Cultural Mediator, Project Manager in Ulysses
