Άρθρο της Στεφανίας Μαυρωνά

Με αφορμή τον εορτασμό των 180 χρόνων λειτουργίας  του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μας δόθηκε η ευκαιρία να περιπλανηθούμε στα πανεπιστημιακά μουσεία, τα οποία δεν είναι διαθέσιμα στο ευρύ κοινό. Εμείς εκμεταλλευτήκαμε την ευκαιρία αυτή και να οι εντυπώσεις μας : ανάμεσα στα πανεπιστημιακά μουσεία είναι το εγκληματολογικό και το μουσείο ανατομίας. Αρχικά το εγκληματολογικό ανήκει στο εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας ,στεγάζεται στα ιατρικά κτίρια στο Γουδί, όπως και τα άλλα δύο και ιδρύθηκε από τον καθηγητή Ιατροδικαστικής Ιωάννη Γεωργιάδη. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται συλλογή κεφαλών ληστών όπως του Γιαγκούλα, στον οποίο ανήκει και μία ιδιαίτερη σκαλισμένη μαχαίρα, η Παρδάλα, πάνω στην οποία με πρωτοβουλία του Γιαγκούλα έχει χαραχτεί κείμενο, στο οποίο αιτιολογούσε τα εγκληματά του αποδίδοντας τα στην αδυναμία να αποδοθεί δικαιοσύνη. Επιπρόσθετα σημαντική είναι η έκθεση κέρινων ομοιωμάτων που αναπαριστούν διαφόρα εγκλήματα. Τα ομοιώματα αυτά χρησιμοποιούνταν σε πανεπιστημιάκα μαθήματα, ώστε οι φοιτητές να έρχονται σε επάφη με σπάνια περιστατικά εγκληματικότητας αλλά και νοσημάτων, καθώς αποτελούν μία πιστή αντιγραφή πραγματικών περιπτώσεων. Το μουσείο έχει σημαντική συλλογή παλαιών πυροβόλων όπλων αλλά και μαχαιριών, όπως προαναφέρθηκε, αλλά ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα εκθέματα που βρίσκονται σε φορμόλη. Τοποθετημένα σε προθήκες, μέλη ανθρώπινου σώματος αλλά και εμβρύων σε διάφορες φάσεις και καταστάσεις, αποτελούν ιδιαίτερα εκθέματα, καθώς ο θεατής έρχεται σε επαφή με κάτι τόσο γνώριμο, αλλά και άγνωστο παράλληλα. Αντίστοιχα  το μουσείο Ανατομίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα Εργαστηρίου Περιγραφικής Ανατομικής που ανήκει και λειτουργεί στο τμήμα της Ιατρικής. Τα εκθέματα  αποτελούνται από συλλογές ανατομικών εργαλείων, ενώ στο μουσείο ανήκει και η συλλογή του Γεωργίου Παπανικολάου, στην οποία υπάρχουν σπάνιες φωτογραφίες και εκθέματα σχετικά με το επιστημονικό του έργο.

Η εξόρμηση αυτή όμως με έβαλε σε σκέψεις σχετικά με τον ρόλο των μουσείων αλλά και την στάση που κρατάμε απέναντι σε αυτά.

Η Ευρώπη διαθέτει γύρω στα 13.500 μουσεία, ποιος ωστόσο είναι ο σκοπός ύπαρξης όλων αυτών; Από μικρό παιδί θυμάμαι ποτέ δεν μου άρεσαν οι επισκέψεις στο μουσείο, τις θεωρούσα απίστευτα βαρετές, καθώς αυτές τις ώρες θα μπορούσα να κάνω κάτι που , ως παιδί θεωρούσα περισσότερο διασκεδαστικό. Ακόμα και σήμερα , ως ενήλικας πια, αντιμετωπίζω το ίδιο πρόβλημα μερικές φορές, κάνοντας με να σκέφτομαι,  ότι ίσως τα μουσεία τελικά αποτελούν έναν χώρο μιας ελίτ που μπορούν να κατανοήσουν  καλύτερα αυτά που βλέπουν , από ότι εγώ. Έτσι σχηματίζεται μία αρνητική άποψη για τα μουσεία, ως ένας χώρος ιδιαίτερα βαρετός, που σου προσφέρει εκθέματα με μικρές λεζάντες που πιθανόν θα ξεχάσεις μέχρι την έξοδό σου από τον χώρο της έκθεσης ,ενω  κατά κάποιον τρόπο επιβάλει  αυτή την απόλυτη ησυχία που σε κάνει να νιώθεις ένοχο ακόμα και άμα χρειαστεί να βήξεις.

Βάσει ορισμού όμως το μουσείο είναι ένα μόνιμο ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με στόχο την εκπαίδευση την μελέτη και την ψυχαγωγία του κοινού, άρα κάπου χάνεται το πράγμα .

Ο χαρακτήρας όμως του μουσείου σήμερα τείνει να αλλάζει αρκετά. Σταδιακά όλο και περισσότερο υιοθετείται ο όρος ”μουσειακή μάθηση” που αποσκοπεί στην εστίαση στον επισκέπτη και στην θέση που έχει αυτός μέσα στον μουσειακό χώρο. Έτσι λοιπόν τα μουσεία καλούνται να αποκτήσουν σημασία ως χώροι κοινωνικής συνεύρεσης και επικοινωνίας , ψυχαγωγίας και απόλαυσης με στόχο την γνωριμία με τον κόσμο και την αυτοπραγμάτωση των συμμετεχόντων. Αφού ο χαρακτήρας του μουσείου από επιβλητικός έχει αρχίσει να γίνεται πιο οικείος και ζεστός μήπως είναι ώρα να αλλάξουμε κι εμείς την γενικότερη άποψη που έχουμε και να τα θεωρήσουμε ως τόπο ηρεμίας και έμπνευσης; Όπως και να ‘χει ο κάθε άνθρωπος αντιλλαμβάνεται διαφορετικά τα πράγματα και έχει διαφορετικές επιρροές και ερεθίσματα , ωστόσο τα μουσεία μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή γνώσεων του παρελθόντος, άλλων πολιτισμών αλλά και καταστάσεων και μέσω αυτών οι στιγμές μένουν αναλλοίωτες στον χρόνο και στη μνήμη μας. Ας τους δώσουμε λοιπόν μιά ευκαιρία.