Εξ’αιτίας ανακοπής καρδιάς και σε ηλικία 80 χρονών, άφησε σήμερα, ξημερώματα Κυριακής 22/07/2018 την τελευταία του πνοή, ο σπουδαίος ποιητής, στιχουργός και συγγραφέας, Μάνος Ελευθερίου.

Ακτινογραφία θώρακος

Στον Άδη πάνε οι φίλοι μας μονάχοι
και τα κρυφά τους πένθη αιμορραγούν.
Το στόμα τους μυρίζει μοσχοκάρφι,
κουράστηκαν μυστήρια να εξηγούν.
Ανυπεράσπιστοι, μοιραίοι θεατρίνοι,
με τα μαλλιά λουσμένα μπριγιαντίνη.

Η νύχτα έχει καρφίτσες και βελόνες,
καρφιά και δηλητήρια και σχοινιά.
Ποιός γάμος μυστικός, ποιοί αρραβώνες
θα γίνουν μες τους κήπους του φονιά;
Ο κόσμος μονοσύλλαβος και τρέμει,
ευνούχος τρομαγμένος στο χαρέμι.

Μες στο μυαλό μας καίει ένα ρουμπίνι,
σπασμένο δάκρυ κόκκινου κραγιόν.
Κι όλα θυμίζουν μια δικαιοσύνη
και τον καπνό, που θα ’ρθουν, γυναικών.
Ποιός δίνει στη ζωή του προθεσμίες,
σαν ασκητής χωρίς επιθυμίες;

Ξεφεύγεις κάθε βράδυ απ’ τις βιτρίνες
μιας επαρχίας πάντα, μαγαζιού.
Και ντύνεσαι λαμέ και οργαντίνες
και τραγουδάς τραγούδια του συρμού.
Δεν είσαι εσύ. Μην παίζεις, μην πειράζεις.
Στην αμαρτία το αίμα σου μην τάζεις.

Φόρεμα πράσινο. Στο πλάι πιέτες,
τακούνια καμωμένα από φελλό.
Τι σου ’μαθαν οι σκόρπιες οι κουβέντες;
Ποιό σκηνικό θυμάσαι απατηλό;
Απ’ όλα αυτά τι σου ’μεινε στη μνήμη;
Μες στ’ άστρα της αρρώστιας, ποιό αγρίμι;

Εργόχειρο παλιού φυλακισμένου,
σταυρός φτιαγμένος μ’ άχυρα χρυσά.
Το αίμα ευλογεί του σκοτωμένου
κι ο θυμωμένος Άγγελος λυσσά.
Τι πρόλαβες, τι ξέρεις από κείνα;
Πουκάμισα ριγέ, χασές, ποπλίνα.

Μες στις παλιές κρυφές φωτογραφίες,
κυλάει φρικτός ο θρήνος ημερών.
Σκιές και φως. Σαν ακτινογραφίες,
του θώρακος, της πλάτης, των φτερών.
Δίπλα σου πάντα οι άγιοι στρατηλάτες
πενθούν για τις δικές μας αυταπάτες.

Στον Άδη πάνε οι φίλοι κι άλλοι φίλοι
μονάχοι, ανυπεράσπιστοι, βουβοί.
Με τη φωνή κλεισμένη σε κοχύλι
την ύστατη να βρούνε αμοιβή.
Εκεί που βρίσκουν όλα θεραπεία.
Στο πέραν. Στο ποτέ. Στην ουτοπία.

Από την συλλογή, “Η Πόρτα της Πηνελόπης”, 2003

μάνος1.jpg

Σε συνέντευξη στο Documento και στην ερώτηση τι θα ήθελε να μείνει από το έργο του, ο Μάνος Ελευθερίου δήλωνε:

«Τίποτε. Αν και τα τραγούδια μου θα μείνουν. Αισθάνομαι πως το πιο σημαντικό είναι πως ο κόσμος τραγουδάει στις συναυλίες τους στίχους μου. Εκείνη τη στιγμή δεν είμαι εγώ αυτός που τα έχει γράψει, χαίρομαι όμως όταν είμαι αφορμή για να πάει ψηλότερα ο κόσμος».

  • Από την εκπομπή του Νίκου Κυπουργού “Τα μυστικά της μουσικής” ΕΤ1, 2/2/2013Επεισόδιο 6: “Μουσική και λόγος: το τραγούδι”

                  Η τέχνη του θανάτου

“Όλα τα ωραία και τα ένδοξα τίποτα
πένθη για τίποτα
τα μάταια τίποτα και τα μεγάλα του κόσμου –
τίποτα πια για σένα.

Κανείς δε θα πεθάνει για σένα.
Εσύ προσωρινά θα ‘σαι νεκρός.”

Βιογραφικό

Ο Μάνος Ελευθερίου γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου, το 1938, εμφανίστηκε στα γράμματα στα 24 του με την ποιητική συλλογή “Συνοικισμός” (1962) και δύο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε τα διηγήματα “Το διευθυντήριο” και έπειτα “Η σφαγή”. Ακολούθησαν άλλες επτά ποιητικές συλλογές ­ μεταξύ τους το “Μυστικό πηγάδι” και το 1994 η νουβέλα “Το άγγιγμα του χρόνου” (Εκδόσεις Καστανιώτης), ενώ επιμελήθηκε και λευκώματα βασισμένα σε συλλογές του, όπως το “Ενθύμιον Σύρου” (Εκδόσεις Γνώση) ή το “Θέατρο στην Ερμούπολη” (Δήμος Ερμούπολης).

Έργα του επίσης συναντάμε και στην απαιτητική κατηγορία της παιδικής λογοτεχνίας – Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί – Παραμύθια για τον αυτοκράτορα – αλλά και –  Ένα καράβι μια φορά, ένα έμμετρο ποίημα -τραγούδι ή ένα τραγούδι – ποίημα για μικρούς και μεγάλους.

Μέχρι σήμερα, 2004, έχει εκδώσει συνολικά οκτώ ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία με διηγήματα,μία νουβέλα, ένα μυθιστόρημα, τρία βιβλία παιδικής λογοτεχνίας και επιμελήθηκε σε οκτώ λευκώματα βασισμένα σε συλλογές του.

Στον χώρο της δισκογραφίας μπήκε σαν στιχουργός το 1964 [Ρημαγμένοι Κήποι, σύνθεση Χρ. Λεοντής, τραγούδι Έφη Παναγιώτου]. Έκτοτε ο Μάνος Ελευθερίου, χωρίς τυμπανοκρουσίες, σιγά και σταθερά, θα αρθρώσει τον προσωπικό του λόγο στο τραγούδι, ένα λόγο που φλερτάρει έντονα με την ποίηση, χωρίς να φέρει και το… βάρος της για να παραδώσει στην ιστορία ένα έργο με πάνω από 350 τραγούδια, μελοποιημένα από τους σπουδαιότερους συνθέτες. Στις παράλληλες δραστηριότητές του τον συναντάμε να εργάζεται ως επιμελητής βιβλίων, αρθρογράφος, κάνοντας και μία ραδιοφωνική εκπομπή στον “Αθήνα 9,84” για το ελληνικό τραγούδι.

Επιμέλεια κειμένου: Κριστιάν Νίρκα

Πηγές: lexima pampalaionero