Γνώμη για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Προθύμως απαντώ εις την αίτησίν σας να εκφράσω την γνώμη μου περί του διηγηματογράφου μας Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη.

Εις όσα έργα του διάβασα μ’έκαναν εντύπωση η περιγραφική του δύναμη. Μου φαίνεται ότι είναι λαμπρά ασκημένος στης περιγραφής την τριπλή ικανότητα – τα ποια πρέπει να λεχθούν, τα ποια πρέπει να παραληφθούν, και σε ποια πρέπει να σταματηθεί η προσοχή.

Στα “Ρόδιν’ Ακρογιάλια”, το έργο του που φάνηκε στο περιοδικό σας, είναι έκτακτα επιτυχημένος όλος εκείνος ο γύρος στη παραλία (“Νέα ζωή”, έτος 4ον, σελ. 668-673). Το καφενείο του γέρου Γατζίνου πρώτα, κ’έπειτα τα σπίτια των νοικοκυραίων που ξυπνούν ένα ένα μες στο χάραγμα είναι παρουσιασμένα με τέχνη ασφαλή.

Και τι καλά περιφραγμένες στην “Φόνισσα” (“Παναθήναια”, τομ. 5ος, Οκτ. 1902 -Μαρτ. 1903) είναι οι νύχτες που περνά άγρυπνη η Φραγκογιαννού κοντά στο εγγόνι της μες στο σπίτι της Δελχαρώς κ’επίσης η πρωινή της μετάβαση στον ελαιώνα, με την είσοδο στην εκκλησία του Αι Γιάννη του Κρυφού, και την μοιραία επίσκεψη στον μπακτσέ του Γιάννη του Περιβολά και η σκηνές από το πλησταρειό του κυρ Ροσμαή.

Κ.Π. Καβάφης

“Νέα ζωή”, Αλεξανδρείας, στο αφιερωμένο τεύχος στον Παπαδιαμάντη (Αριθμός 44, Απριλίου 1908)