Πάρεργα και παραλειπόμενα 

Το απόσπασμα που ακολουθεί, το οποίο προέρχεται από το έργο Πάρεργα και παραλειπόμενα, αποτελεί μια βίαιη επίθεση όχι μόνο στον αιώνιο ανταγωνιστή του του, Χέγκελ, αλλά εν γένει στον ακαδημαϊκό κόσμο. Η άλλη όψη του νομίσματος, που διαβάζεται ανάμεσα στις γραμμές, είναι η ασπλαχνική αγάπη που συνδέει τον άνθρωπο με τη φιλοσοφία που τον οδηγεί να ουρλιάξει δυνατά την ανάγκη αυτή να εφαρμοστεί εκτός πανεπιστημίων, δεδομένου ότι σε εκείνο το πλαίσιο βρίσκει νόμους και δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκύψει.  

Γι’αυτόν που ύστερα απ’όλα αυτά έχει ακόμα κάποια αμφιβολία σχετικά με το πνεύμα και τον σκοπό της πανεπιστημιακής φιλοσοφίας, δεν μένει παρά να λάβει υπόψη του το πεπρωμένο της ψευδοφιλοσοφίας του Χέγκελ.

Ίσως επειδή γι’αυτήν υπήρξε κατά κάποιον τρόπο επιζήμιο το γεγονός ότι άντλησε τη θεμελιώδη σκέψη του από το πιο παράλογο εύρημα, την αναπαράσταση ενός κόσμου ανεστραμμένου και μια φιλοσοφική κουταμάρα, το γεγονός εν ολίγοις ότι το περιεχόμενο της περιοριζόταν σε μια κουβέντα τόσο κενή και τόσο στερημένη νοήματος, την οποία υποστήριξαν ανόητοι, και της οποίας η έκθεση, στα έργα του ίδιου του συγγραφέα, είναι το πιο κακόγουστο και πιο παράλογο συνονθύλευμα, τέτοιο που θυμίζει το παραλήρημα των τρελών;

Όχι, σε καμία περίπτωση! Αυτή άνθησε κυρίως για 20 χρόνια και γιγαντώθηκε ως η πιο λαμπρή από τις καθηγητικές φιλοσοφίες, που προσπόρισαν κέρδη και αμοιβές, ανακηρύχθηκε το απόγειο που επιτέλους επιτεύχθηκε και η φιλοσοφία των φιλοσοφιών, και εξυψώθηκε ως τα άστρα: οι μαθητές εξετάζονταν σ’αυτήν, και για να την εκθέσουν επιφορτίστηκαν καθηγητές.

exams.jpg

Όποιος δεν ήθελε να τη μάθει χαρακτηριζόταν “εκούσια τρελός” από τον πιθηκίζοντα, που έδειχνε τόσο θρασύς ενώπιον ενός τόσο σπουδαίου συγγραφέα, το έργο του οποίου, καθώς στερείτο πνεύματος, μπορούσε να ερμηνευθεί κατά βούληση, και μέχρι και οι ελάχιστοι που διακινδύνευσαν μια ισχνή αντιπαράθεση ενάντια σε αυτές τις υπερβολές, έλαβαν τη θέση αυτή δειλά, αναγνωρίζοντας το “σπουδαίο πνεύμα και την αυταρχική διάνοια” εκείνου του ανόητου ψευδοφιλοσόφου (…)

Συμπερασματικά, εκείνος που δεν ενδιαφέρεται για την κρατική φιλοσοφία και για τη φιλοσοφία ως απλή ενασχόληση, αλλά ως γνώση, δηλαδή για την έρευνα της αλήθειας νοούμενης σοβαρά και χωρίς εξωτερικούς σκοπούς, πρέπει να την αναζητήσει οπουδήποτε εκτός από τα πανεπιστήμια, όπου η αδελφή της, δηλαδή η φιλοσοφία as normam conventionis, κρατά στο χέρι τα ηνία και διαμορφώνει τον διατροφικό κατάλογο. Εγώ τείνω περισσότερο πάντως στην άποψη ότι θα ήταν πολύ πιο υγιές για τη φιλοσοφία να πάψει να αποτελεί επάγγελμα, και να μην εμφανίζεται πια, κατά παραγγελία των καθηγητών, στην κοσμική ζωή. Είναι ένα φυτό που, όπως το ροδόδεντρο και το άστρο των Άλπεων, ευδοκιμεί μονάχα στην ατμόσφαιρα του βουνού, και εκφυλίζεται αν καλλιεργηθεί τεχνητά. 

tree.jpg

Εκείνοι οι εκπρόσωποι της φιλοσοφίας της κοσμικής ζωής φέρονται ως επί το πλείστον μοναχά σαν τον ηθοποιό που ερμηνεύει τον ρόλο του βασιλιά.

Πηγή: Ιστορία της Φιλοσοφίας, σε επιστημονική επιμέλεια των Umberto Eco και Riccardo Fedriga, εκδόσεις Πεδίο για τα ελληνικά γράμματα, ειδική έκδοση για την εφημερίδα το Bήμα.

ISBN: 978-960-503-932-5