Σύλβια Πλαθ: «Το να πεθαίνεις είναι μια τέχνη σαν όλες τις άλλες»

Η Σύλβια Πλαθ είναι μία από τις σημαντικότερες γυναικείες ποιητικές φωνές του 20ού αιώνα, παρ’όλο που δυστυχώς η ευφυία της ταραγμένης προσωπικότητάς της δεν αναγνωρίστηκε ενόσω ήταν εν ζωή. Το 1982, η Πλαθ έγινε η πρώτη ποιήτρια που κέρδισε το Βραβείο Pulitzer μετά θάνατον. (Για Τα Συλλογικά Ποιήματα/Collected Poems).

Γεννήθηκε στις 27 Οκτωβρίου το 1932 στη Βοστώνη και από μικρή ηλικία εμφάνισε την κλίση της, όταν σε ηλικία 8 ετών εξέδωσε το πρώτο της ποίημα σε τοπική εφημερίδα. Περίπου την ίδια εποχή πεθαίνει ο πατέρας της, Ότο Πλαθ. Ο ίδιος ήταν καθηγητής σε κολλέγιο και αγαπημένο του ‘χόμπι’ ήταν η ασχολία με τα μελίσσια. (Ο θεματικός πυρήνας των ‘μελισσών’ είναι βασικό στοιχείο σε κάποια ποιήματα της Σύλβια). Τα επόμενα χρόνια συνέχισε να εκδίδει ποιήματα σε κάποια περιοδικά πετυχαίνοντας κάποια, αλλά μικρή όμως αναγνώριση.

Υπέφερε από σοβαρή διπολική διαταραχή(μανιοκατάθλιψη) κατά τη διάρκεια της ενηλίκου ζωής της. Ενώ ήταν φοιτήτρια, η Σύλβια Πλαθ πέρασε το καλοκαίρι του 1953 στη Νέα Υόρκη, ως αρθρογράφος του περιοδικού  Mademoiselle. Επίσης αργότερα απεικόνισε την κατάρρευσή της στο ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα “Ο Γυάλινος Κώδων” (The Bell Jar).

Στο προτελευταίο έτος των σπουδών της στο Κολέγιο Σμιθ, η Πλαθ έκανε την πρώτη της απόπειρα αυτοκτονίας, καταναλώνοντας μεγάλη ποσότητα υπνωτικών χαπιών της μητέρας της, τα οποία είχε φυλαγμένα στο μπάνιο. Το επόμενο πρωί η μητέρα της αντιλαμβάνεται την απουσία της και ειδοποιεί την αστυνομία, η οποία κινητοποιείται και αρχίζει να την αναζητά. Τελικά την βρίσκουν στο υπόγειο του σπιτιού κάποιες ώρες μετά αναίσθητη αλλά ζωντανή.

Η ίδια χρησιμοποιεί πολύ δεξιοτεχνικά αυτή της την εμπειρία και συνθέτει το ποίημα “Lady Lazarus”. Στο συγκεκριμένο ποίημα αναφέρεται με ειρωνική διάθεση στην “επαναφορά της στη ζωή/ανάστασή” (όπως ο Λάζαρος), μετά από την σύντομη εμπειρία της με το αίσθημα της ανυπαρξίας του θανάτου.

Κλείστηκε σε ένα ψυχικό ίδρυμα (Νοσοκομείο ΜακΛίν), και άρχισε να φαίνεται πως πέτυχε μια ευπρόσδεκτη ανάνηψη, αποφοιτώντας από το Σμιθ με διακρίσεις το 1955.

Μετά την ανάρωσή της κερδίζει μια υποτροφία Φουλμπράιτ για το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Συνεχίζει να γράφει ποίηση και κατά καιρούς η δουλειά της εκδίδεται στην φοιτιτική εφημερίδα “Varsity”.

Στο ίδιο πανεπιστήμιο γνωρίζει τον ποιητή Τεντ Χιούζ, τον οποίο αντιμετωπίζει με υπέρμετρο θαυμασμό για το έργο και το ταλέντο του και έπειτα φυσικά τον ερωτεύεται. Τελικά παντρεύονται τον Ιούνιο του 1956.

Την περίοδο 1957-1959 εγκαθίστανται στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η Πλαθ διδάσκει στο Σμιθ. Όταν το ζευγάρι διαπίστωσε πως η Πλαθ ήταν έγκυος, μετακόμισαν πίσω στη Μεγάλη Βρετανία.

Ζούνε για λίγο στο Λονδίνο και έπειτα εγκαταστάθηκαν στο North Tawton. Η Πλαθ δημοσιεύει την πρώτη ποιητική συλλογή της, Ο Κολοσσός (The Colossus), στην Αγγλία το 1960, χρονιά που γεννήθηκε η κόρη της, Φρίντα Χιουζ.

Το 1961 όμως σηματοδοτείται από μια αποτυχημένη εγκυμοσύνη. Η αποβολή την στιγματίζει βαθιά, γεγονός που αντικατοπτρίζεται έντονα στα ποιήματά της εκείνης της περιόδου.

Το επόμενο έτος ωστόσο, το 1962, η θλίψη της απώλειας αντισταθμίζεται με την γέννηση του γιου της, Νίκολα.

Ο γάμος της όμως αρχίζει να καταρρέει, γεγονός το οποίο κατά κύριο λόγο οφείλεται στη σχέση που είχε ο Χιούζ με την ποιήτρια Άσια Γουέβιλλ.

Η Πλαθ βρίσκεται σε έντονη σύγχυση και επιστρέφει στο Λονδίνο με τα δυο της παιδιά, Φρίντα και Νίκολας. Ξεκινάει σχεδόν αμέσως τις διαδικασίες για το διαζύγιο.

Ο χειμώνας 1962-1963 την βρίσκει σε άσχημη κατάσταση καθώς εμφανίζονται βασικά οικονομικά προβλήματα. Η εξαιρετικά εύθραυστη ψυχική της κατάσταση την οδηγεί σε πλήρη σύγχυση.

Με πετσέτες καλύπτει τα κενά κάτω από την πόρτα του υπνοδωματίου των παιδιών της και της κουζίνας αφού πρώτα τους αφήνει το πρωινό φαγητό τους δίπλα τους. Έπειτα ανοίγει όλους τους διακόπτες του γκαζιού και τοποθετεί το κεφάλι της στον φούρνο. Το επόμενο πρωί την βρίσκει νεκρή από δηλητηρίαση με αέριο διοξειδίου του άνθρακα ή κουβερνάντα των παιδιών της.

Δεν υπάρχει μεταθανάτια ζωή τόσο επεισοδιακή όσο της Σύλβιας Πλαθ. Όταν αυτοκτονεί στην ηλικία των 30 ετών, το όνομά της είναι σχεδόν άγνωστο. Ο “Γυάλινος Κώδων” εκδίδεται τον Ιανουάριο πριν το θάνατό της με το ψευδώνυμο “Victoria Lucas”.

Δύο χρόνια μετά εκδόθηκε το “Άριελ” και 18 χρόνια μετά η Συλλογή Ποιημάτων, που της χαρίζει το Βραβείο Πούλιτζερ.

Τα ποιήματά της στοιχειώνονται από τα τραύματά της και χαρακτηρίζονται από μια γοητευτική αντίληψη με κεντρομόλο στοιχείο το θάνατο.

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο τάφος της έχει βανδαλιστεί από θαυμαστές της οι οποίοι προσπαθούν να καταστρέψουν το επίθετο του Χιουζ από την ταφόπλακα καθώς τον θεωρούν υπαίτιο για τον θάνατό της και τον κατηγορούν για την συμπεριφορά του.

Η πολυτάραχη ζωή της Σύλβια Πλαθ έχει εμπνεύσει την ομώνυμη ταινία “Sylvia”,στην οποία βέβαια η κόρη της Φρίντα κατηγόρησε την παραγωγή διότι θεωρεί πως επωφελείται από τον τραγικό θάνατό της.

Ντέπη Φαρκάτση