Πάολα Ρεβενιώτη: Το καλό πάντοτε επικρατεί, δεν γίνεται αλλιώς.

Προ ενός μήνα, συναντήσαμε την Πάολα Ρεβενιώτη και την σκυλίτσα της στο καφέ metro στον σταθμό Λαρίσης. Η Πάολα, άφησε ιστορία στην ελληνική λοάτκι κοινότητα, και όχι μόνο, με την ακτιβιστική και πολιτική της δράση αλλά ακόμα ξεχώρισε για την ιδιαίτερη δουλειά της στο περιοδικό Κράξιμο και στα κοινωνικά ντοκιμαντέρ της. Η Πάολα μας ανοίχτηκε για αναμνήσεις του παρελθόντος, όπως τη σχέση της με την Κατερίνα Γώγου και τον φίλο της Ταχτσή αλλά και για όσα παρατηρεί και σχολιάζει στο σήμερα

---

Το site μας, εκ των πραγμάτων, ασχολείται με την ποίηση, οπότε δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε να ξεκινήσουμε με την ποιητική σου συλλογή αλλά και γενικότερα με τη σχέση σου για την ποίηση. Μίλησε μας γι’ αυτά.

Ναι. Νομίζω ήταν 1985,  όταν εξέδωσα μια ποιητική συλλογή τα «Σαλταρίσματα». Ήμουν πολύ ενθουσιασμένη τότε και πολύ χαρούμενη, αλλά έγραψα μια φορά και δεν θα ξαναέγραφα. Ήταν άλλωστε και η εποχή, όπου έκανα παρέα με φίλους ποιητές, όπως με την Γώγου. Η ποίηση συνήθως, κατ’ εμέ, είναι για τους λόγιους από μόρφωση, όπου μέσα στον φιλοσοφικού τους ίστρο ταυτόχρονα γράφουν κιόλας. Εάν είσαι ένας απλός άνθρωπος που θέλει να εκφραστεί, για να γράψεις ποίηση, πρέπει να υποφέρεις. Εγώ δεν μπορώ να υποφέρω σαν άνθρωπος. Ας υποφέρουν οι άλλοι και να απολαμβάνω εγώ…

Ανέφερες την Κατερίνα Γώγου, μίλησε μας για τη σχέση σου με αυτή…

Την αγαπούσα πολύ. Ένας άνθρωπος αληθινός και καλός. Τόσο πολύ που είχε έρθει ως μάρτυρας προς υπεράσπιση σε μια δίκη που έκαναν ενάντιας του περιοδικού μου, που εξέδιδα εκείνη την εποχή, «το κράξιμο». Στο περιοδικό είχε αφιερώσει ακόμα και ένα ποίημα της. Αλλά άνθρωπος πολύ πονεμένος και ένιωθε έντονα την αδικία του μικροαστικού κόσμου

Το ποίημα της Κατερίνας Γώγου με τίτλο ”Κράξιμο”, όπως δημοσιεύθηκε
στο ομότιτλο free press της Πάολας Ρεβενιώτη στα τέλη της δεκαετίας του 1980.

* η photo είναι από το αρχείο του Τάσου Καραντή και χρησιμοποιήθηκε
στο ντοκιμαντέρ Κατερίνα Γώγου – Για Την Αποκατάσταση Του Μαύρου
του Αντώνη Μποσκοϊτη

Μιας και ανέφερες «εκείνη την εποχή», εσύ τότε Πάολα έμενες στα Εξάρχεια και γνώριζες ανθρώπους όπως τον Άσιμο και τον Ταχτσή. Τι θυμάσαι από τους συγκεκριμένους και πως βίωσες τότε την περιοχή;

Γενικά δεν ήμουν ιδιαίτερα κοντά με πολλούς, παρά τις συμπάθειες με κάποιους. Ίσως μου έκανε και κακό να κάνουμε παραπάνω παρέα. Ο Ταχτσής πάντως, μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση σαν άνθρωπος και ήταν φίλος μου για πολλά χρόνια. Ήταν ο πιο απλός απ’ όλους στο πεζοδρόμιο, ενώ όλοι ήμασταν υπερπαραγωγή αυτός ήταν απλός. Μου έλεγε «Τι τη θες την απελευθέρωση; Μετά δεν θα πηδιέται κανείς» και εγώ αντιδρούσα. Πλέον βλέπω, πως με κάποιον τρόπο, ενώ έχουν γίνει νομικές κατακτήσεις, οι άνθρωποι είναι πιο συντηρητικοί και δεν έχουμε καύλα μέσα τους.

Όσο αναφορά τον Άσιμο, προσωπικά δεν με συμπαθούσε πολύ. Με πείραζε συνέχεια. Ίσως δεν ήμουν τόσο «περιθωριακή» για τα γούστα του. Ήταν όμως αυθεντικός. Πολύ τον ταλαιπώρησαν όμως… κουρασμένη ψυχή. Από ένα σημείο και μετά δεν μπορούσες να του μιλήσεις, τον τρελάνανε, τον κατηγορούσαν ότι έχει μπει στο σύστημα, όταν πήγε να ανοίξει λίγο τα φτερά του. Θυμάμαι τελευταία φορά που τον είχα δει, ήταν περίπου μια εβδομάδα πριν αυτοκτονήσει, όταν μου χτύπησε την πόρτα να του φτιάξω ένα τσάι και πριν καν πιει το τσάι μου είπε «Φεύγω Πάολα, γεια!»

Οι γνωριμίες πάντως, τότε απλά μου τύχαιναν. Δεν είχα το «ψώνιο» να κάνω τις γνωριμίες των μεγάλων ονομάτων των τότε Εξαρχείων. Έχω πολύ καλή άποψη και θυμάμαι την Σόνια. Μια περιθωριακή τρανς που ζούσε τότε στα Εξάρχεια και την συμπαθούσε γενικότερα ο αναρχικός χώρος.

Το «Κράξιμο» πως το ξεκίνησες και πως θα το περιέγραφες;

Ήταν μια μορφή έκφρασης, αν και έχανα λεφτά από αυτό. Ήταν η «ομοφυλοφιλική» κουλτούρα της εποχής στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Οι φωτογραφίες, από νεαρά αγόρια, ήταν κάτι με το οποίο είχα ασχοληθεί επίσης αποκλειστικά εγώ και ήταν κάτι που ξεχώριζε ειδικά εκείνη την εποχή. Είχα έρθει σε ρήξη με πολλούς τότε και πολλοί πίστευαν πως το περιοδικό πρόσβαλε «τα χριστά τους ήθη»

Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκες πολύ με τα ντοκιμαντέρ κοινωνικών περιεχόμενων, όπως με αυτό του προσφυγικού. Τα «Καλιαρντά» ωστόσο έχουν ξεχωρίσει ιδιαίτερα. Πως προέκυψε η αναγκαιότητα τον καλιαρντών και κατέληξαν να γίνουν τόσο σημαντικά για εσένα ώστε να γίνουν ντοκιμαντέρ;

Τα καλιαρντά ήταν τότε μια αναγκαιότητα, των τότε ομοφυλόφιλων για να συνεννοηθούμε μεταξύ μας και να μην μας καταλαβαίνουν. Σιγά – σιγά όμως, ξεκίνησε να τα παίρνει «ο κανονικός κόσμος» και πλέον έχουν χάσει το νόημά τους. Στην Τουρκία ωστόσο για παράδειγμα, πλέον που τα πράγματα είναι πολύ πιο αυστηρά για την κοινότητα, η έννοια των καλιαρντών, έχει αναβιώσει. Ενώ όταν τα χρησιμοποιούσαμε εμείς εδώ, εκείνοι τότε δεν τα είχαν ανάγκη.

Τώρα ετοιμάζεις κάποιο ντοκιμαντέρ;

Ναι εγώ μαζί με άλλες δύο trans την Κουμαριανού και την Βαυκαλίδη, ετοιμάζουμε ένα project, στο οποίο κάνουμε μια βόλτα στην Αθήνα παρουσιάζοντας την πως την ζήσαμε εμείς.

Πέρα από τα ντοκιμαντέρ, πρόσφατα επανεμφανίστηκες στην πολιτική σκηνή με την υποψηφιότητά σου στο ψηφοδέλτιο του ΜεΡα25, του κόμματος του Γιάνη Βαρουφάκη. Μίλησέ μας γι’ αυτή σου την απόφαση.

Με αυτόν τον τρόπο, θα έμπαινα στα σπίτια του κάθε Έλληνα. Εκπαιδεύεται ο κόσμος, αλλάζει… γι’ αυτό συμμετείχα. Δεν έκανα όμως καμία προεκλογική εκστρατεία λόγω χρόνου και οικονομικών. Με αντιμετώπισαν όμως πολύ καλά, είναι βλέπετε ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι στο κόμμα. Την ημέρα της ορκωμοσίας του στη Βουλή με πήρε μαζί του και αυτό δεν είναι κάτι που θα το έκανε ο οποιοσδήποτε. Τώρα όμως δεν ασχολούμαι ιδιαίτερα ενεργά. Είμαι στην επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κρατώ κάποιες επαφές. Δεν μπορώ να προσκολλώ κομματικά όλη την ώρα πουθενά.

Μιλώντας για πολιτική πως βλέπεις το μέλλον της trans κοινότητας στο κομμάτι των δικαιωμάτων;

Δεν ξέρω, ούτε μπορώ να προβλέψω αν θα πάει καλύτερα ή χειρότερα το κίνημα. Η κοινωνία είναι εξαιρετικά απρόβλεπτη. Εδώ στη Γερμανία πριν τους Ναζί κυκλοφορούσαν ένα σωρό γκέι περιοδικά, υπήρχαν οργανώσεις και κινήματα και όλο αυτό πήγε πίσω. Αν παρατηρήσεις τώρα τον Έλληνα, τρώει τρελή προπαγάνδα στο οτιδήποτε. Γίνεται ένα βήμα μπροστά και μετά μπορούν να γίνουν δέκα πίσω. Εγώ σαν άνθρωπος πιστεύω πάντως ότι το καλό επικρατεί, διότι αλλιώς ο άνθρωπος θα αυτοκαταστρεφόταν. Είναι θέμα επιβίωσης.

Στο Pride τώρα συμμετέχεις;

Εγώ είμαι Εξαρχειώτισσα. Θεωρώ πλέον ότι έχει γίνει καθαρή εκμετάλλευση για να βγάλουν λεφτά. Να πω, πως βοηθούσαν τουλάχιστον μέλη της κοινότητας που είναι χωρίς στέγη… Εδώ δεν συμμετείχα κανονικά στην ΑΚΟΕ

H κοινότητα στην Ελλάδα πρόσφατα, βίωσε την δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Πως ένιωσες  με αυτή την κατάσταση;

Από την αρχή σκεφτόμουν πόσο περιττό ήταν να μάθουμε εάν μπήκε να κλέψει όντως ή όχι. Τον άνθρωπο τον δολοφόνησαν και μετά οι Έλληνες έδειξαν την σκατοψυχιά τους, πάνω στο πρόσωπό του και την ταυτότητά του. Η ελληνική κοινωνία έχει αρρωστήσει βαριά λόγω της κρίσης.

Η ελληνική κοινωνία πως αντιμετώπιζε όμως την trans κοινότητα παλιότερα;

Παλιά, αν και δεν φαινόμασταν καθόλου στην κοινωνία και ήμασταν περιθωριοποιημένοι πολιτικά, ήμασταν πάντα στο κέντρο της σεξουαλικότητας του Έλληνα. Υπήρχε ένας τεράστιος ερωτισμός γύρω από τις τρανς που έχει χαθεί. Εμείς είχαμε την πολιτική της επιθυμίας, τους θέλαμε και τους είχαμε. Τώρα η καύλα έχει άλλους τρόπους να εκφραστεί, τότε υπήρχε μόνο ο δρόμος και τα στέκια.

Πρόσφατα έκανες ένα ταξίδι στην Πολωνία. Μια ιστορικά σημαντική περιοχή, με σημεία κομβικά για την ανθρωπότητα, όπως το Άουσβιτς, που δείχνουν πόσο ωμή μπορεί να γίνει. Πως ήταν αυτή η εμπειρία;

Το Άουσβιτς, είναι μια τρομακτική εμπειρία. Ανακαλύπτεις πράγματα που δεν ήξερες, βλέπεις ότι όλη αυτή η φρίκη που υπήρξε εκεί την έκαναν και συμμετείχαν σε αυτή άνθρωποι μορφωμένοι… και καλλιτέχνες. Είναι φοβερό ότι τέτοιοι άνθρωποι έκαναν βασανιστήρια.

Πάολα, πριν σε ευχαριστήσουμε, πάντοτε οι συνεντεύξεις μας κλείνουν με έναν τόπο και ένα ποίημα. Τι τόπο και ποιο ποίημα θα μας αφιερώσεις;

Ο τόπος είναι κάτι πολύ γενικό. Εμένα μ’ αρέσει οπουδήποτε έχει φύση. Όσο αναφορά την ποίηση, λάτρευα και λατρεύω να διαβάζω Ντίνο Χριστιανόπουλο και η «επικίνδυνη μοναξιά» είναι το αγαπημένο μου.

—

Το ποίημα:

 Ὅταν τὶς νύχτες τριγυρνῶ στὴ μοναξιά μου,
ψάχνω μέσ᾿ σὲ χιλιάδες πρόσωπα νὰ βρῶ
ἐκεῖνο τὸ τρεμούλιασμα στὴν ἄκρη τοῦ ματιοῦ σου.

Ἂν ἔστω κι ἕνας μόνο ἀπηχοῦσε
κάτι ἀπ᾿ τὴ δική σου ὀμορφιά,
θὰ τοῦ ῾λεγα: -«Λοιπόν, τί περιμένεις;
μὲ τὰ καρφιὰ τῶν παπουτσιῶν σου κάρφωσέ με».

καὶ δὲ θὰ καρτεροῦσα πιὰ γλυκὸ φιλὶ
οὔτε μία τρυφερὴ περίπτυξη. – Ντίνος Χριστιανόπουλος

 

 

Στέλιος Αγγελόπουλος, Χριστίνα Γιαβάσογλου