(Αποσπάσματα)

“Όλοι οι άνθρωποι έχουν μέσα τους δύο ψυχές, δύο  υπάρξεις, κρύβουν στο σώμα τους το θεϊκό και το διαβολικό, το μητρικό και το πατρικό αίμα, η ικανότητα για ευτυχία και η ικανότητα για δυστυχία συνυπάρχουν, το ίδιο αντιφατικές και συνδεδεμένες όπως ο άνθρωπος και ο λύκος μέσα στον Χάρρυ. Ο διχασμός σε λύκο και άνθρωπο, σε ένστικτο και πνεύμα, με τον οποίο ο Χάρρυ προσπαθεί να κάνει τη μοίρα του κατανοητή είναι μία πολύ χονδροειδής απλούστευση, ένας βιασμός του αληθινού για χάρη μιας ευνόητης, αλλά λαθεμένης ερμηνείας της αντίφασης που ανακαλύπτει μέσα του αυτός ο άνθρωπος και που φαίνεται να είναι η πηγή των όχι λιγοστών βασάνων του. Ο Χάρρυ βρήκε μέσα του έναν “‘άνθρωπο”, δηλαδή έναν κόσμο από σκέψεις και αισθήματα, από πολιτισμό, από εξημερωμένη και εξαγνισμένη φύση, αλλά βρήκε επίσης μέσα του έναν “λύκο” δηλαδή έναν σκοτεινό κόσμο ενστίκτων, αγριότητας, σκληρότητας, μιας όχι εξαγνισμένης αλλά ακατέργαστης φύσης. Παρά τον φαινομενικά τόσο σαφή διαχωρισμό της ύπαρξης του σε δύο σφαίρες εχθρικές μεταξύ τους, έχει γνωρίσει κατά καιρούς ευτυχισμένες στιγμές, όταν ο λύκος και ο άνθρωπος είχαν καλές σχέσεις.

Συνομιλία  Χάρρυ – Ερμίνε :

Έχεις παράξενες απόψεις για τη ζωή! Πάντα λοιπόν ασχολιόσουν με δύσκολα και πολύπλοκα πράγματα και δεν έμαθες τίποτε για τα απλά; Δεν είχες χρόνο; Δεν είχες διάθεση; Καμία αντίρρηση, δόξα τω Θεώ, δεν είμαι η μητέρα σου. Αλλά να κάνεις σαν να έχεις δοκιμάσει όλα στη ζωή και τίποτε να μη σε συγκίνησε, ε όχι, αυτό πάει πολύ!…. Όσον αφορά όμως τα βάσανα της ζωής – ω ναι, σ’ αυτό έχω πείρα. Απορείς γιατί δεν είμαι ευτυχισμένη, αφού ξέρω να χορεύω και βρίσκω τόσο καλά τον δρόμο μου στην επιφάνεια της ζωής. Κι εγώ, φίλε μου, απορώ γιατί σ’ έχει απογοητεύσει τόσο η ζωή, εσένα που είσαι εξοικειωμένος με τα ωραιότερα και σημαντικότερα πράγματα με το πνεύμα, με την τέχνη, με τη σκέψη! Γι’ αυτό πλησιάσαμε ο ένας τον άλλον, γι’ αυτό είμαστε αδέρφια. Θα σε μάθω να χορεύεις και να παίζεις και να χαμογελάς κι ωστόσο να μην είσαι ικανοποιημένος. Κι εγώ θα μάθω από σένα τη σκέψη και τη γνώση, κι όμως να μην είμαι ικανοποιημένη. Το ξέρεις ότι είμαστε δύο παιδιά του διαβόλου; …. Σ’ εσένα, για παράδειγμα το πνεύμα είναι πολύ ανώτερα εξελιγμένο και γι’ αυτό έχεις μείνει πολύ  πίσω στα διάφορα μικρά τεχνάσματα της ζωής.

Η πραγματικότητα δεν ήταν οικεία σε όλους εμάς τους διανοούμενους, μα ήταν ξένη και εχθρική γι’ αυτό ήταν ο ρόλος του πνεύματος στη γερμανική μας πραγματικότητα , στην ιστορία, στην πολιτική μας, στη δημόσια γνώμη μας τόσο αξιοθρήνητος. Λοιπόν ναι, αυτές οι σκέψεις απασχολούσαν συχνά το μυαλό μου και πότε πότε ένιωθα μία έντονη επιθυμία να λάβω μέρος στη διαμόρφωση μιας πραγματικότητας, να κάνω για μια φορά σοβαρές και υπεύθυνες πράξεις, αντί απλώς να ασχολούμαι συνέχεια με την αισθητική και με πνευματικά καλλιτεχνήματα.

Ο κόσμος που αναζητάτε είναι ο κόσμος της ψυχής σας. Μόνο μέσα σας ζει εκείνη η άλλη πραγματικότητα που νοσταλγείτε. Εγώ δε μπορώ να σας προσφέρω τίποτε που δεν υπάρχει ήδη μέσα σας, δεν μπορώ να σας ανοίξω καμία άλλη πινακοθήκη εκτός από εκείνη της ψυχής σας. Δεν μπορώ να σας δώσω τίποτα εκτός από την ευκαιρία, την παρόρμηση και το κλειδί. Θα σας βοηθήσω να κάνετε ορατό τον δικό σας κόσμο, αυτό είναι όλο.”

(Τι θέλει να μας εκμυστηρευτεί ο Λύκος της στέπας;)

Διαβάζοντας τον Λύκο της Στέπας, ο δρόμος της ανάγνωσης συνέπεσε με τον δρόμο των σκέψεων του Ντοστογιέφσκι στο έργο “Υπόγειο” όπου η απόγνωση, η αμφισβήτηση του σύμπαντος, η μοναξιά και η αδυναμία επικοινωνίας κατέχουν κυρίαρχη θέση. Σαν δύο αδερφές ψυχές οι  πρωταγωνιστές των δύο έργων μοιάζουν να βαδίζουν παράλληλα στη σκέψη και στη θεώρηση τους για τον κόσμο, καθώς η διάψευση γίνεται ο κοινός τους παρανομαστής.

Η μυστηριώδης προσωπικότητα του Ερμαν Εσσε πλάθει στο εργαστήρι του έναν χαρακτήρα που μόνο φυσιολογικός δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, τον Χάρρυ. Κατηγορεί τα πάντα! Αδυνατεί να εναρμονίσει τον εσωτερικό του κόσμο και με την εξωτερική πραγματικότητα. Περιφρονεί την καθημερινότητα, την συμβατικότητα ενώ ο ίδιος μεταμορφώνεται στην πιο συμβατή απροσαρμοστία. Πλησιάζει τα 50 του και τοποθετεί το τέλος της ζωής του στα γενέθλια του. Η σκέψη του αρνείται να συμπορευτεί με τη σκέψη του άλλου. Η περιφρόνηση και η ηττοπάθεια του : το φανάρι του που του φέγγει το δρόμο προς τον θάνατο. Οι απλές και καθημερινές χαρές παρουσιάζονται ξένες στο λεξιλόγιο του, ανύπαρκτες στον εννοιολογικό του χάρτη. Η γνωριμία του με την Ερμίνε θα δώσει διαφορετική ώθηση στο ρου της ιστορίας του. Θα τον φέρει σε επαφή με τον χορό, με το χαμόγελο, με τον έρωτα, με την απολύτρωση του εαυτού του. Θα του διδάξει τον δρόμο προς την ελευθερία, τον δρόμο προς τη ζωή, “θα ψηλαφίσει με το σταθερό και όμορφο χέρι της την απολιθωμένη του καρδιά ώστε εκείνη να ανθίσει κάτω από το άγγιγμα της ζωής”.

«Δεν μπορώ και φυσικά δεν θα επιθυμούσα να δώσω μια συνταγή στους αναγνώστες μου ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να καταλάβουν το μυθιστόρημά μου. Ας καταλάβει ο καθένας ό,τι γι’ αυτόν είναι κατάλληλο και μπορεί να τον βοηθήσει» δηλώνει ο συγγραφέας του έργου.

Πάντα γύρω από σπουδαία λογοτεχνικά δημιουργήματα γίνεται  μια προσπάθεια απόδοσης νοήματος. Συχνά αναφέρουν για τους φιλολόγους πως «διυλίζουν το κουνούπι και τρώνε την καμήλα», πως ασχολούνται δηλαδή, ξοδεύουν ενέργεια και αναλώνονται με τη λεπτομέρεια και στην ουσία αυτό που τους μένει ίσως να μην είναι και τόσο σημαντικό όσο η γεύση που αφήνει το λογοτεχνικό έργο από μόνο του. Ίσως σε όλη αυτή τη διαδρομή να χάνεται η ουσία, η ποιότητα του νοήματος, της λέξης και της σκέψης του δημιουργού. Γιατί να αναλωνόμαστε στο «τι θέλει να πει ο ποιητής» και να μη κρατάμε το ίχνος της ρόδας που θα διαγράψει στη ψυχή μας  το ίδιο το έργο, καθώς διασχίζει τη σκέψη μας;

Κάποτε είχα ακούσει για ένα παραμύθι ινδικό. Ο γέρος μιλούσε στον εγγονό του. “Μέσα σου έχεις δύο λύκους” του λέει. “Ο ένας είναι το Κακό : ο θυμός, η ζήλια, η αλαζονεία, η κατωτερότητα, η αδιαφορία, η αδράνεια, ο εγωισμός. Ο άλλος είναι το Καλό : η προσφορά, η ελπίδα, η αγάπη, η αλληλεγγύη, η ευγένεια. Ο εγγονός τον άκουγε προσεκτικά. Στο τέλος τον ρώτησε : “Παππού ποιος λύκος θα νικήσει;” Και ο παππούς του απάντησε : “Αυτός που θα ταΐζεις περισσότερο”.

Οι δύο όψεις μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Ο άνθρωπος είναι γεννημένος και για τις δύο όψεις της ζωής. Είναι ο λεγόμενος “πόλεμος των διπόλων” που συμβαίνει εσωτερικά μας αλλά κυριαρχεί και στη φύση, στον κόσμο γενικότερα. Έχουμε τη μέρα και τη νύχτα, τη χαρά και τη λύπη, το άσπρο και το μαύρο, την ένωση και τον χωρισμό, τη ζωή και το θάνατο. Το ένα φωτίζει το άλλο και το κάνει μοναδικό. Πώς θα ήταν η ζωή μας αν είχαμε μόνο μέρα; Δεν θα βλέπαμε τα αστέρια του ουρανού, δεν θα βλέπαμε το μαύρο της νύχτας για να εκτιμήσουμε το λευκό της ημέρας..

“Born to be wild” τραγουδούν οι Steppenwolf, το γνωστό καναδό-αμερικανικό ροκ συγκρότημα που έχει πάρει το όνομα του από το μυθιστόρημα “Ο λύκος της στέπας” δίνοντας μία ροκ κραυγή στον “λύκο” που ζει μέσα μας και αδημονεί για την τροφή του.

~Lookin’ for adventure
And whatever comes our way
Yeah Darlin’ go make it happen
Take the world in a love embrace~

Τα λέμε σύντομα

Έλλη