Ελίζαμπεθ Μπίσοπ – η χελώνα της αμερικάνικης ποίησης
Η Ελίζαμπεθ Μπίσοπ (Elizabeth Bishop) γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 1911 στο Γουόρτσεστερ της Μασαχουσέτης και πέθανε στη Βοστόνη τον Οκτώβριο του 1979. Η ζωή της ήταν πολυτάραχη και τροφοδότησε την τέχνη της. Εκπρόσωπος του αμερικανικού μοντερνισμού, επηρεάστηκε από την ποιήτρια Μαριάν Μουρ, η οποία υπήρξε φίλη της και μέντοράς της. Άλλοι άνθρωποι που σημάδεψαν τη ζωή της ήταν η βραζιλιάνα σύντροφός της Lota de Macedo Soares και ο ποιητής Robert Lowell. Έζησε για πολλά χρόνια στη Βραζιλία, όπου αγάπησε τη νοτιοαμερικανική ποίηση και δέχτηκε επιρροές από ποιητές όπως ο Μεξικάνος Οκτάβιο Παζ. Τη δεκαετία του 1970 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Το πρώτο της βιβλίο North & South εκδόθηκε το 1949 και κέρδισε το βραβείο ποίησης Houghton Mifflin. Εννέα χρόνια αργότερα εκδόθηκε το βιβλίο της Poems North & South – A Cold Spring, το οποίο περιελάμβανε δεκαοχτώ επιπλέον ποιήματα πέραν αυτών του πρώτου. Αυτό το βιβλίο κέρδισε το βραβείο Pulitzer το 1956. Το 1965 εξέδωσε το Questions of Travel, φανερά επηρεασμένο από τη ζωή της στη Βραζιλία. Το The Complete Poems που εκδόθηκε το 1969, περιείχε οκτώ επιπλέον ποιήματα και κέρδισε το National Book Award.
Η Ελίζαμπεθ Μπίσοπ σπαταλούσε αρκετά χρόνια γράφοντας ένα μοναδικό ποίημα. Συνήθιζε να δουλεύει πολύ τα ποιήματα της, τα οποία αποτελούσαν περισσότερο προϊόντα διανοητικής επεξεργασίας παρά προϊόντα έμπνευσης της στιγμής. Τα ποιήματα της, με έντονο αφηγηματικό χαρακτήρα, αποτελούν μικρές ιστορίες ζωής. Οι αφορμές ήταν κυρίως αυτοβιογραφικές αλλά φυσικά τίποτα δεν λέγεται ανοιχτά. Η απώλεια των γονιών της σε νηπιακή ηλικία, η αποξένωση της ως γυναίκας λεσβίας, ο αλκοολισμός της, υποκρύπτονται έντεχνα. Τα τραύματα της δεν “φωνάζουν”. Ως ταξιδιώτισσα χωρίς πατρίδα, απέδωσε τους τόπους όπου έζησε, τον Καναδά, την Αμερική, τη Βραζιλία. Επίσης, καταφέρνει να συγκεράσει τα αντίθετα και να κινηθεί ανάμεσα στο συμβολικό και το πραγματικό, το ατομικό και το πανανθρώπινο, το ταπεινό και το υψηλό.
Μία τέχνη
Η τέχνη του χαμού δεν είναι δύσκολο να μαθευτεί
τόσα πολλά πράγματα φαίνονται προσηλωμένα
στο να χαθούν που ο χαμός τους δεν είναι καταστροφή.Χάνεις κάτι κάθε μέρα. Πέρα από την ταραχή
σαν χάσεις τα κλειδιά σου, άσχημα η ώρα πάει στα χαμένα.
Η τέχνη του χαμού δεν είναι δύσκολο να μαθευτεί.Ασκήσου λοιπόν να χάνεις πιο γρήγορα να χάνεις πιο πολύ:
τόπους και πρόσωπα και όπου προόριζες για σένα
να ταξιδέψεις. Τίποτα από αυτά δεν θα φέρει την καταστροφή.Έχασα τη φροντίδα της μητέρας μου. Και κοίτα! Το τελευταίο ή
προτελευταίο χάθηκε από τρία σπίτια μου αγαπημένα.
Η τέχνη του χαμού δεν είναι δύσκολο να μαθευτεί.Έχασα δύο πόλεις, αξιαγάπητες. Και πιο πολύ
κάποιους κόσμους που ανήκα, δύο ποτάμια, μια ήπειρο.
Μου έλειψαν μα δεν ήταν καταστροφή.Ακόμα χάνοντας εσένα (τη φωνή που αστειευόταν, ένα νεύμα
που αγαπώ) δεν πρόκειται να πω ψέμα. Είναι προφανές
η τέχνη του χαμού δεν είναι δύσκολο να μαθευτεί
μολονότι μπορεί να μοιάζει σαν (γράψε το!) σαν καταστροφή.
Σε όλη της τη ζωή δημοσίευσε συνολικά 101 ποιήματα. Μετά τον θάνατό της, οι περισσότεροι Αμερικάνοι κριτικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μία από της σπουδαιότερες ποιήτριες του 20ού αιώνα. Η Ελίζαμπεθ Μπίσοπ χαρακτηρίστηκε η «χελώνα» της αμερικάνικης ποίησης, που αργά και σταθερά έλαβε εξέχουσα θέση με το εμβληματικό της έργο. Η ιδιαζόντως εικαστική οπτική της για τον κόσμο και τα πράγματα είναι συνδυασμένη με τον σουρεαλισμό αλλά και τον στοχασμό. Το 2011 ορίστηκε ως έτος επετείου για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή της, επέτειο την οποία μοιράστηκε με τους Wiilliam Golding, Terence Rattingan και Tennessee Williams. Στην ιστορία της αμερικάνικης λογοτεχνίας, μόνον η Emily Dickinson θα μπορούσε ίσως να παραλληλιστεί με την Ελίζαμπεθ Μπίσοπ, καθώς και οι δύο έτυχαν πραγματικά τεράστιας δημοτικότητας και φήμης ακριβώς μετά τον θάνατό τους.
