Σύντομο Βιογραφικό:

Ο Γερμανός φιλόσοφος Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860) συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους διανοητές του 19ου αιώνα.  Οι σχέσεις του με τους γονείς του ποτέ δεν ήταν οι επιθυμητές. Πολλοί αποδίδουν την εκφραστική δριμύτητα της απαισιόδοξης κλίσης του στον πολυάσχολο πατέρα του και την υποτιμητική τάση του προς το γυναικείο φύλο, στην μητέρα του, με την οποία είχε προβληματική σχέση.

Έτσι βίωσε την φυσική και συναισθηματική απουσία των γονιών του από μικρή ηλικία, μια ηλικία που αγάπη και η στοργή θα έπρεπε να είναι πλήρως εξασφαλισμένα.

Βρίσκεται στην ηλικία των είκοσι ετών, εγκαταλελειμμένος από την αδερφή και τη μητέρα του, μετά τον θάνατο του πατέρα του(υποστηρίζεται ότι πρόκειται για αυτοκτονία), πλέον ανεξάρτητος και πρωτοετής φοιτητής Ιατρικής. Στο δεύτερο εξάμηνο σπουδών του, μεταπηδά στην Φιλοσοφική Σχολή.

Ήδη το 1813, ολοκληρώνει την διδακτορική του διατριβή, η οποία είναι επηρεασμένη από τα ‘ιερά Τέρατα’ της Κλασσικής Φιλολογίας Friedrich August Wolf και Αugust Boekh, των οποίων τα έργα θαυμάζει πολύ. Ο Γκαίτε μάλιστα έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το βιβλίο του Άρτουρ πάνω στη ‘θεωρία των Χρωμάτων’ του μεγάλου ποιητή.

Το 1836 δημοσιεύει το πρώτο του γραπτό ‘Περί της βουλήσεως εν τη φύσει’ και το  έργο του αρχίζει να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψην.

Η αναγνώριση των ιδεών του αρχίζει να γίνεται διεθνής και την τελευταία δεκαετία της ζωής του είναι πια ένας γνωστός φιλόσοφος.

Η φιλοσοφική  άποψη της απαισιοδοξίας

Σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ οι μορφές εκτόνωσης ως θεμελιώδεις μορφές αρνητικότητας της βουλήσεως είναι τρεις:
  1. Η Τέχνη
  2. Το συμπάσχειν
  3. Η παραίτηση

Ισχυρίζεται λοιπόν ότι ο κόσμος μας είναι ο χειρότερος δυνατός και υποστηρίζει την ιδέα της ανθρώπινης ύπαρξης ως λανθασμένη.

Έτσι θεωρεί πως οι προαναφερθείσες τρεις μορφές αρνήσεως της βουλήσεως, μπορούν να οδηγήσουν σε τρεις και μόνο μορφές σωτηρίας : την αισθητική σωτηρία μέσω της τέχνης, την ηθική μέσω της αγάπης και την θρησκευτική μέσω της παραιτήσεως.

                 Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ

Η αντίληψη του Σοπενχάουερ για τον έρωτα

Ίσως ακούγεται παράξενο να να πούμε πως ο Σοπενχάουερ έχει να πει κάτι χρήσιμο για τον έρωτα, δεδομένου πως ήταν τόσο δυστυχισμένος ο ίδιος, παρ’όλα αυτά πιστεύω πως οι απόψεις του προσφέρουν τουλάχιστον αρκετή παρηγοριά.

Ο ίδιος αναφέρει λοιπόν πως απλά δεν έχουμε καμία άλλη επιλογή από το να ερωτευτούμε, διότι η βιολογία είναι πιο ισχυρή από τη λογική , γεγονός που μας καθιστά δυστυχισμένους.

  Θεωρεί πως ο ρομαντικός χαρακτήρας που αναπτύσσουμε είναι απλά μια ανθρώπινη εφεύρεση ερωτικής έκφρασης και δεν είναι τίποτα άλλο από ένας τρόπος εκπλήρωσης των σεξουαλικών αναγκών.

Έτσι οδηγούμαστε στην ικανοποίηση των γενετήσιων ορμών, που εν τέλει πυροδοτεί την έναρξη της δημιουργίας ενός νέου ανθρώπου.
Αυτό φυσικά έπειτα, κάτω από κατάλληλες συνθήκες εξασφαλίζει την διαιώνιση του είδους μας.
Στη «Μεταφυσική της ερωτικής αγάπης», ο Σοπενχάουερ διερευνά τι είναι αυτό που προκαλεί το ερωτικό πάθος στον άνθρωπο, τι είναι αυτή η τρέλα που κυριεύει τους ερωτευμένους και για ποιον λόγο εμφανίζεται στην ανθρώπινη ζωή.
Ο Σοπενχάουερ , λοιπόν, υποστηρίζει ότι το ερωτικό πάθος είναι μια «τρέλα» την οποία προκαλεί στα μεμονωμένα άτομα το γένος μας.

                               ‘la belle dame sans merci’, Frank Dicksee

Οι ερωτευμένοι φαντάζονται ότι ενεργούν αποβλέποντας στην κατάκτηση της προσωπικής τους ευτυχίας, όμως εντέλει αποδεικνύονται όργανα των σκοπών του γένους:
«Αυτό λοιπόν που οδηγεί τον άνθρωπο […] είναι πραγματικά ένα ένστικτο, το οποίο είναι προσανατολισμένο στο καλύτερο για το γένος, ενώ ο ίδιος ο άνθρωπος φαντάζεται πως αναζητά την ιδιαίτερη δική του απόλαυση».
Έτσι λοιπόν ό,τι εμφανίζεται στην ατομική συνείδηση ως γενετήσια ορμή εν γένει και χωρίς να κατευθύνεται σε συγκεκριμένο άτομο του άλλου φύλου, είναι το καθ’ εαυτόν φαινόμενο της ‘Βούλησης για ζωή’.
Ο έρωτας τελικά κατά τον Σοπενχάουερ είναι μια συνειδησιακή αυταπάτη των κεκαλυμμένων γενετήσιων ορμών.
Η φύση όπως αναφέρει έχει την ικανότητα να μας παραπλανά και να θέτει αντικείμενο θαυμασμού μας (δηλαδή του έρωτά μας) τα ‘καταλληλότερα’ άτομα του αντίθετου φύλου
ώστε να διασφαλιστεί η γέννηση κάθε φορά του πιο ιδανικού απογόνου.

               ‘Το φιλί’ , Φραντσέσκο Άγιετς

Σύμφωνα με τον ίδιο διαλέγουμε ασυνείδητα τους ερωτικούς μας συντρόφους βάσει της προσωπικής μας ιδέας σχετικά με την ‘Ομορφιά’ καθώς και άτομα που συμπληρώνουν τον χαρακτήρα μας και που έχουν με εμάς αντίρροπα ανατομικά χαρακτηριστικά.

Οι παράμετροι επιλογής

Η ανώτερη παράμετρος που καθοδηγεί την την επιλογή μας και την κλίση μας είναι η Ηλικία,

ακολουθούν η Υγεία, ο Σκελετός, η Πληρότητα της σάρκας και τέλος, η Ομορφιά του προσώπου.

Έτσι η προσωπική μας ιδέα τελικά για το εάν κάποιος είναι ‘όμορφος’ ή όχι τείνει να συμπίπτει συχνά με αυτήν του υπόλοιπου πληθυσμού.
  • Αρχικά, ο κάθε άνθρωπος λοιπόν θα προτιμήσει αποφασιστικά και θα επιθυμήσει τα ωραιότερα άτομα, δηλαδή τέτοια, στα οποία ο χαρακτήρας του είδους είναι αποτυπωμένος με τον πιο καθαρό τρόπο.
  • Δεύτερον θα αναζητήσει στο άλλο άτομο κυρίως τις αρτιότητες που του λείπουν και βεβαίως θα βρει όμορφες τις ατέλειες που είναι αντίθετες από τις δικές του.
              

Η αίσθηση και το αισθητήριο του είδους

Ο άντρας για παράδειγμα, αναγνωρίζοντας στην γυναίκα το σαφές αποτύπωμα της σφραγίδας του είδους , επιθυμεί να το διαιωνίσει μαζί της και το αντίστροφο.
Σε αυτήν την ισχυρή τάση για το κάλλος βασίζεται η διατήρηση του προτύπου του είδους , γι’αυτό και επιδρά με τόσο μεγάλη ισχύ και ανεξέλεγκτη ορμή (το πάθος).
Από την άλλη, το αισθητήριο του είδους παρουσιάζει στην βούληση, ό,τι του είναι χρήσιμο.
Επειδή όμως η βούληση είναι ατομική, πρέπει να εξαπατηθεί με τρόπο τέτοιο, ώστε αυτό που της επισημαίνει το αισθητήριο του είδους να γίνει αντιληπτό μέσω του αισθητηρίου του ατόμου.
Δηλαδή να επιδιώκει τελικά την πραγμάτωση γενικών σκοπών, ενώ πιστεύει ότι ακολουθεί ατομικούς σκοπούς.

Ο Εγωισμός

Η ιδιότητα του εγωισμού είναι βαθιά ριζωμένη στο ανθρώπινο μυαλό και εξυπηρετεί την ατομική κινητοποίηση για την επιτυχία της προσωπικής μας ευημερίας και βελτίωσης, που φυσικά εν τέλει λειτουργεί προς όφελος της υπηρεσίας του είδους.
Αυτό που καθοδηγεί τους ανθρώπους είναι το Ένστικτο, που στοχεύει στο βέλτιστο του είδους, ενώ ο ίδιος ο άνθρωπος νομίζει πως αναζητεί απλά την μέγιστη ατομική απόλαυση.

‘The End of the Quest’, Sir Frank Dicksee

Κλείνοντας, να τονιστεί ξανά το γεγονός πως  ο Σοπενχάουερ έχει παγιωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους στην ανθρώπινη ιστορία.
Μέχρι και σήμερα τα βιβλία του μελετώνται ακατάπαυστα από την ακαδημαική κοινότητα και οι θεωρίες του γίνονται συχνά ακόμη αντικείμενο μελέτης των ψυχολόγων και ψυχαναλυτών.
Ας μην ξεχνάμε όμως πως παρόμοια αντιμετώπιση είχαν και συνεχίζουν να έχουν τα πορίσματα των ψυχιατρικών μελετών του Φρόιντ, που αρχικά είχαν αποθεωθεί από τον Ιατρικό Κλάδο λόγω της επιτυχίας των αποτελεσμάτων του.
Βλέπουμε όμως σήμερα πως η ειδικότητα της Ψυχιατρικής απορρίπτει αρκετά κομμάτια των θεωριών αυτών.
Αυτό βέβαια έχει να κάνει  με την κοινωνική κατάσταση της εποχής και την εδραιωμένη σεξιστική αντιμετώπιση του γυναικείου φύλου, από τα οποία φαίνεται να ήταν επηρεασμένος και ο Σοπενχάουερ.
Το συγκεκριμένο λυπηρό γεγονός δεν ακυρώνει με κανέναν τρόπο την αναγνώριση της ευφυίας του, αλλά τον καθιστά δυστυχώς αρκετά εως πολύ (φυλετικά και γεννητικά) προκατειλημμένο.