Άγγελος Τερζάκης, ο μεγάλος λογοτέχνης της γενιάς του ΄30

Ο Άγγελος Τερζάκης ήταν Έλληνας λογοτέχνης, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος της γενιάς του ’30 που καθόρισε τα ελληνικά γράμματα. Γεννήθηκε σαν σήμερα, 16 Φεβρουαρίου το 1907 στο Ναύπλιο, σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ωστόσο σύντομα άφησε την δικηγορία για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία όπου πρωτοεμφανίστηκε το 1925 με τη δημοσίευση της συλλογής διηγημάτων του «Ο ξεχασμένος».

 

 

Ο Άγγελος Τερζάκης υπήρξε εκδότης λογοτεχνικών περιοδικών, θεατρικός κριτικός και επιφυλλιδογράφος. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του είναι «Η Μενεξεδένια Πολιτεία» η οποία καταγράφει την εξέλιξη της μεσοπολεμικής Αθηνάς σε μια τυποποιημένη μεγαλούπολη. Πράγματι, τα περισσότερα πεζογραφήματα του Τερζάκη είναι κυρίως αστικά μυθιστορήματα που εκτυλίσσονται στην κοινωνία του μεσοπολέμου μέσα σε ένα ασφυκτικό και καταθλιπτικό κλίμα που περιγράφει ακριβώς την ζωή και τα συναισθήματα των ανθρώπων την περίοδο αυτή. Όπως αναφέρει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου «Επηρεασμένος από συγγραφείς όπως ο Κνουτ Χάμσουν, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι αλλά και ο Δημοσθένης Βουτυράς, δημιούργησε πρόσωπα αδύναμα να αντιδράσουν στην μιζέρια της ζωής του, πρόσωπα που ασφυκτιούν στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον και εκπροσωπούν το αίσθημα απογοήτευσης και παραίτησης του συγγραφέα. Την ελπίδα τοποθέτησε στο χώρο των ιδανικών που ξεπερνούν πολιτικές και άλλες κατηγοριοποιήσεις, καθώς και στο χώρο της μεταφυσικής αναζήτησης.»

 

Απόσπασμα από την Μενεξεδένια Πολιτεία:

«Η Αθήνα! Ποτέ του δεν την είχε φανταστεί τόσο πλατιά, τόσο μεγάλη. Μοιάζει σαν εφηβική ύπαρξη που ξαφνικά κι αναπάντεχα ξεπέταξε την κρυμμένη άνθησή της. Από τ’ αυτοκίνητο μέσα κοιτάζει ο βοηθός ίσια μπροστά το δρόμο που τους πάει κοντά της. Κάτι ανήσυχο κι όμως χαρούμενα απορημένο σαλεύει μέσα του, μια σιγανή τρομάρα. Γιατί εκεί, μέσα στο πέλαγος των άσπρων σπιτιών που τόσο απρόσμενα φούσκωσε κι απλώθηκε ξεχειλίζοντας τον κάμπο, μια ορμητική ζωή, χίλιες ζωές, χιλιάδες χιλιάδων υπάρξεις, ζούνε και συγχρωτίζονται, δουλεύουν, αγωνίζονται, χαίρονται, υποφέρουν. Η σύναξη εδώ των ψυχών, μέσα στο ίδιο χωνευτήρι, έχει προικίσει την πολιτεία με μια δική της, ανεξάρτητη ζωή, κάποιαν υπερφυσική ύπαρξη που χτυπάει μέσαθε, σα μεγάλη υποχθόνια καρδιά. Το γέννημα τούτο του πλήθους απαρνήθηκε τη φύτρα του και τώρα, θεριεμένο σε τέρας συμβολικό, κυβερνάει την ανθρωπομάζα. Το δουλεύουν οι άνθρωποι νυχτοήμερα, το ποτίζουν με τον ιδρώτα του, του προσφέρνουν τροφή την καρδιά τους. Φευγαλέα, μυστικά, το χνότο του γλιστράει στο αίμα τους και το δαιμονίζει. Κυβερνάει η πολιτεία τους ανθρώπους σα θεότητα απόκρυφη, δυναστική, με το αόρατο γνέψιμο της Μοίρας.»

 

 

Ο Άγγελος Τερζάκης ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο, παρακολούθησε μαθήματα κινηματογράφου στην Ιταλία την δεκαετία του ’50 και υπηρέτησε από το 1937 έως το 1969 το Εθνικό Θέατρο. Θεατρικά του έργα παραστάθηκαν από το Εθνικό Θέατρο, τους θιάσους Αιμίλιου Βεάκη (1942), Κατσέλη – Γληνού – Παρασκευά (1949), Κατερίνας (1959), Δημήτρη Χορν (1962), το Πειραματικό Θέατρο της Μαριέτας Ριάλδη (1970), το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου (1995), καθώς και από άλλους θιάσους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι πιο σημαντικοί σταθμοί στη ζωή και το έργο του συγγραφέα είναι οι εξής:

1907: Γέννηση Άγγελου Τερζάκη στο Ναύπλιο.

1915: Εγκατάσταση στην Αθήνα.

1925: Πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας με τη δημοσίευση της συλλογής διηγημάτων του Ο ξεχασμένος

1927: Αναγορεύτηκε Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

1928-1930: Εκδίδει το μηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό Πνοή.

1930-1931: Εκδίδει και διευθύνει το μηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό Λόγος.

1936: Παντρεύτηκε τη Λουΐζα Βογάσαρη με την οποία απέκτησαν ένα γιο.

1936-1937: Τακτικός συνεργάτης του περιοδικού Νεοελληνικά Γράμματα.

1937: Γενικός γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου.

1938: Α΄ Κρατικό Βραβείο Θεάτρου για το κοινωνικό δράμα Είλωτες

1939: Α΄ Κρατικό Βραβείο Θεάτρου για την τραγωδία Ο σταυρός και το σπαθί

1940: Διευθυντής δραματολογίου και γραμματείας του Εθνικού Θεάτρου

1940-1941: Πολεμά στο Αλβανικό μέτωπο με τον βαθμό του δεκανέα βαρέος πυροβολικού.

1942: Καλλιτεχνικός διευθυντής δραματικής σκηνής του Εθνικού Θεάτρου.

1943-1944: Κυβερνητικός επίτροπος και προσωρινός γενικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.

1945-1969: Διευθυντής δραματολογίου του Εθνικού Θεάτρου.

1947-1979: Επιφυλλιδογράφος στην εφημερίδα Το Βήμα.

1948-1965: Θεατρικός κριτικός στην εφημερίδα Το Βήμα.

1950: Υπογράφει μαζί με άλλους την ιδρυτική πράξη του ελληνικού παραρτήματος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου.

1950-1971: Καθηγητής Ιστορίας Θεάτρου και Δραματολογίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

1952-1953: Πρώτος πρόεδρος του «Ελληνικού Κέντρου Θεάτρου».

1955-1956: Συμμετέχει στην καλλιτεχνική επιτροπή του Φεστιβάλ Αθηνών.

1958: Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, για το μυθιστόρημα Μυστική ζωή

1963-1967: Διευθυντής του περιοδικού Εποχές

1964: Έπαθλο Λ. Γουλανδρή της Ομάδας των Δώδεκα, για τον τόμο δοκιμίων Προσανατολισμός στον αιώνα

1966-1967: Επίτιμος μορφωτικός ακόλουθος του Υπουργείου Εξωτερικών

1970: Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών, για τη δραματολογική μελέτη Το μυστήριο του Ιάγου

1974: Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών

Έφυγε από την ζωή στις 3 Αυγούστου το 1979 στην Αθήνα, σε ηλικία 72 ετών.

 

Μερικά επιλεγμένα έργα του Άγγελου Τερζάκη είναι:

«Δεσμώτες», «Η παρακμή των Σκληρών», «Η μενεξεδένια πολιτεία», «Η πριγκιπέσα Ιζαμπώ» , «Δίχως Θεό» , «Η μυστική ζωή»  και «Το μυθιστόρημα των τεσσάρων»

 

Περισσότερα αποσπάσματα από έργα του Άγγελου Τερζάκη μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο Άγγελος Τερζάκης – 4 αποσπάσματα που πρέπει να διαβάσεις

 

 

Πηγές:
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου

Σαν Σήμερα

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο

Άγγελος Τερζάκης, Η Μενεξεδένια Πολιτεία, Δρ. Σαλώμη Χατζηνεοφύτου