Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας – Σκοτώνοντας τους αγγέλους του σπιτιού
Aπόσπασμα από το βιβλίο ‘Σκοτώνοντας τον άγγελο του σπιτιού’ -Βιρτζίνια Γουλφ, εκδόσεις Καστανιώτη 1997, σε μετάφραση Τατιάνας Κωνσταντινίδου
Θέλω να σκεφτείτε ένα κορίτσι που κάθεται με μια πένα στο χέρι, που για ολόκληρα λεπτά, που για ώρες, δεν τη βουτά ούτε μια φορά στο μελανοδοχείο.
Η εικόνα που μου έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτομαι αυτό το κορίτσι είναι η εικόνα ενός ψαρά, που, βυθισμένος στην ονειροπόληση, κάθεται ξαπλωμένος στην όχθη μιας βαθιάς λίμνης με την πετονιά του τεντωμένη πάνω από τα νερά.
Άφηνε τη φαντασία της να ορμά ανεξέλεγκτη γύρω από κάθε βράχο και ρωγμή του κόσμου που βρίσκεται βυθισμένος στα βάθη της υποσυνείδητης ύπαρξής μας.
Και τώρα ήρθε η εμπειρία, η εμπειρία που πιστεύω ότι είναι πολύ πιο συνηθισμένη στις γυναίκες συγγραφείς παρά στους άντρες.
Η πετονιά γλίστρησε γρήγορα ανάμεσα στα δάχτυλα της κοπέλας. Η φαντασία της είχε παραστρατήσει. Είχε εξερευνήσει τις σπηλιές, τα βάθη, τα σκοτεινά μέρη όπου μισοκοιμούνται τα μεγαλύτερα ψάρια.
Και τότε έγινε μια σύγκρουση. Και μια έκρηξη. Τα νερά άφρισαν κι αναταράχτηκαν.
Η φαντασία είχε πέσει πάνω σε κάτι άκαμπτο. Το κορίτσι ξύπνησε από το όνειρό του. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά βρέθηκε σε μια κατάσταση έντονης και μεγάλης αγωνίας.
Για να μιλήσω χωρίς μεταφορές, είχε σκεφτεί κάτι, κάτι γύρω από το σώμα, κάτι για τα πάθη, που ήταν απρεπές για κείνη, ως γυναίκα, να πει. Οι άντρες, της έλεγε η λογική της, θα σκανδαλίζονταν.
Η επίγνωση του τι θα έλεγαν οι άντρες για μια γυναίκα που λέει την αλήθεια για τα πάθη της την είχε ξυπνήσει από την κατάσταση του ασύνειδου του συγγραφέα.
Δεν μπορούσε να γράψει πια. Η έκσταση είχε διαλυθεί. Η φαντασία της δεν μπορούσε πια να λειτουργήσει. Πιστεύω ότι αυτή είναι μια πολύ συνηθισμένη εμπειρία για τις γυναίκες συγγραφείς – παρεμποδίζονται από την υπερβολική συμβατικότητα του άλλου φύλου.
Γιατί, αν και οι άντρες λογικά επιτρέπουν στον εαυτό τους μεγάλη ελευθερία σε αυτά τα θέματα, αμφιβάλλω αν συνειδητοποιούν ή αν μπορούν να ελέγξουν την υπερβολική αυστηρότητα με την οποία καταδικάζουν μια τέτοια ελευθερία στις γυναίκες.
Αυτές, λοιπόν, ήταν δύο πολύ αληθινές, προσωπικές μου εμπειρίες. Δύο από τις περιπέτειες της επαγγελματικής μου ζωής.
Την πρώτη —το να σκοτώσω τον Άγγελο του Σπιτιού— νομίζω ότι την έφερα σε πέρας. Πέθανε.
Στη δεύτερη, όμως, στο να πω την αλήθεια για τις εμπειρίες μου ως σώμα, δεν νομίζω ότι τα κατάφερα ακόμα.
Τα εμπόδια εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά ισχυρά — κι όμως είναι τόσο δύσκολο να προσδιοριστούν.
Εξωτερικά, τι πιο εύκολο από το να γράφεις βιβλία; Εξωτερικά, ποια εμπόδια παραπάνω έχει μια γυναίκα από έναν άντρα; Εσωτερικά, πιστεύω, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Η γυναίκα έχει ακόμα να παλέψει με πολλά φαντάσματα, να ξεπεράσει πολλές προκαταλήψεις.
Και θα περάσει ακόμα πολύς καιρός, νομίζω, προτού μπορέσουν οι γυναίκες να κάτσουν και να γράψουν ένα βιβλίο δίχως να συναντήσουν ένα φάντασμα που θα πρέπει να σκοτώσουν, ένα βράχο πάνω στον οποίο θα πέσουν με όλη τους την ορμή.
«Δεν είμαι μία και απλή,
αλλά πολύπλοκη και πολλές».
Β. Γ.
Και αν αυτό συμβαίνει με τη λογοτεχνία, που είναι το πιο ελεύθερο επάγγελμα για τις γυναίκες, πώς να είναι η κατάσταση με τα νέα επαγγέλματα στα οποία τώρα για πρώτη φορά μπαίνετε εσείς;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που θα ήθελα, αν είχα το χρόνο, να σας θέσω. Κι αν έδωσα έμφαση σ’ αυτές τις προσωπικές μου επαγγελματικές εμπειρίες, είναι επειδή πιστεύω ότι, με διαφορετικές μορφές, είναι και δικές σας.
Ακόμα κι όταν ο δρόμος είναι κατ’ όνομα ανοιχτός — όταν δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει τη γυναίκα να γίνει γιατρός, δικηγόρος, δημόσιος υπάλληλος — υπάρχουν πιστεύω πολλά εμπόδια και φαντάσματα που καιροφυλακτούν στον δρόμο της.
Το να τα συζητά κανείς και να τα προσδιορίζει έχει, κατά τη γνώμη μου, μεγάλη σημασία.
Γιατί μόνον έτσι μπορούμε να μοιραστούμε το μόχθο, και να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες.
Εκτός απ’ αυτό, όμως, είναι απαραίτητο να συζητάμε τα μέσα και τους σκοπούς για τους οποίους αγωνιζόμαστε, για τους οποίους παλεύουμε μ’ αυτά τα φοβερά εμπόδια.
Οι στόχοι δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένοι, θα πρέπει αδιάκοπα να τίθενται σε αμφισβήτηση και σε εξέταση.
Η όλη κατάσταση, όπως τη βλέπω —εδώ, σ’ αυτήν την αίθουσα, τριγυρισμένη από γυναίκες που εξασκούν για πρώτη φορά στην ιστορία κι εγώ δεν ξέρω πόσα διαφορετικά επαγγέλματα— έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και σημασία.
Έχετε κερδίσει δωμάτια στο σπίτι που μέχρι τώρα ανήκε αποκλειστικά στους άντρες.
Είστε σε θέση, αν και όχι χωρίς κόπους και αγώνα, να πληρώσετε το νοίκι. Κερδίζετε τις πεντακόσιες λίρες σας το χρόνο.
Αυτή η ελευθερία, όμως, είναι μόνο μια αρχή. το δωμάτιο είναι δικό σας αλλά ακόμα είναι άδειο.
Πρέπει να το επιπλώσετε, να το διακοσμήσετε, να το μοιραστείτε.
Πώς θα το επιπλώσετε, πώς θα το διακοσμήσετε; Με ποιον θα το μοιραστείτε και με ποιους όρους; Αυτά πιστεύω είναι ερωτήματα μεγάλης σημασίας και ενδιαφέροντος.
Για πρώτη φορά στην ιστορία έχετε τη δυνατότητα να αποφασίσετε μόνες σας ποιες πρέπει να είναι οι απαντήσεις.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
