Τα φορέματα της κυρίας Chan

(Το άρθρο περιέχει spoilers)

Η ταινία του Kar-Wai Wong, In The Mood for Love, φτιάχτηκε για να σε σημαδέψει. Από την μία σεναριακά γεύεσαι την πίκρα του ανεκπλήρωτου έρωτα και από την άλλη υπνωτίζεσαι από την μελαγχολική ομορφιά των πλάνων και των πρωταγωνιστών της. Μέσα στα κλειστοφοβικά δωμάτια, τα αποπνικτικά μαγειρεία και τους σκοτεινούς δρόμους του Hong Kong η εκπλεπτυσμένη φιγούρα της Maggie Chung με τα πανέμορφα φορέματα καταγοητεύει. Όπως και σε κάθε άλλο επιτυχημένο κινηματογραφικό έργο, αλλά ειδικά σε αυτό, τα ρούχα δεν είναι απλά αισθητικά ωραία αλλά μαρτυρούν την δικιά τους ιστορία. 

Η υπόθεση διαδραματίζεται στο Hong Kong του 1962. Δύο γείτονες ο κύριος Chow(Tony Leung) και η κυρία Chan(Maggie Chung), ανακαλύπτουν ότι οι σύζυγοί τους τους απατούν. Μαζί ξεκινούν ένα περίεργο παιχνίδι μίμησης για να καταλάβουν πώς εξελίχθηκε η απιστία των συζύγων τους. Παράλληλα, προσπαθούν να μην αποκαλυφθούν οι συναντήσεις τους και ντροπιαστούν στον κοινωνικό τους περίγυρο. Με  τον καιρό βέβαια καταλήγουν να ερωτεύονται και οι ίδιοι. Ή μήπως και όχι; Αν και πρόκειται για μία από τις πιο συναισθηματικές ταινίες, ο έρωτας των πρωταγωνιστών δεν εκπληρώνεται ποτέ και μένει για πάντα στο μεταίχμιο μεταξύ μίμησης και αλήθειας, περιορισμού και εκδήλωσης. 

Η ταινία γυρίστηκε σε δεκαπέντε μήνες, χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα και σταθερό σενάριο με αλλεπάλληλες δυσκολίες, ενώ στα μισά των γυρισμάτων αποχώρησε από την παραγωγή ο υπεύθυνος φωτογραφίας Christopher Doyle. Και παρόλ’αυτά, το τελικό αποτέλεσμα είναι μια συνεκτική και πολυεπίπεδη ταινία με πολλές κρυφές λεπτομέρειες σημαντικές για την πλοκή. Οι διάλογοι παραμένουν μινιμαλιστικοί και για να καταλάβουμε τα γεγονότα πρέπει να ακολουθήσουμε την ματιά του Kar-Wai Wong στον χώρο. Σ’ ένα τέτοιο έργο λεπτότητας, η σκηνογραφία και τα κουστούμια εργαλειοποιούνται για να φανερώσουν την πλοκή και τους χαρακτήρες της. Όπως χαρακτηριστικά είπε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης τα φορέματα της κυρίας Chan γίνονται μέρος της ουσίας της και φανερώνουν τα συναισθηματά της. 

Τα κοστούμια  και τα σκηνικά επιμελήθηκε ο William Chang, συχνός συνεργάτης του Kar-Wai Wong και περίφημος για την εμμονική προσοχή του στις λεπτομέρειες. Μεγαλωμένος και ο ίδιος στο Hong Kong της δεκαετίας του εξήντα ο W. Chang κατάφερε να αποδώσει με ρεαλισμό την αισθητική της εποχή σε όλο το έργο. Στις λίγες συνεντεύξεις του, εξηγεί ότι ακόμα και μία μέση γραμματεάς σαν την κ. Chan θα πρόσεχε υπέρμετρα την εμφανισή της, για να μιμηθεί την ανώτερη κοινωνική τάξη, και θα φορούσε αποκλειστικά cheongsum σε όλες τις εξωτερικές της εμφανίσεις. Τα φορέματα αυτά είναι η μοντέρνα εκδοχή των αντρικών ενδυμάτων των ευγενών Manchu που διοικούσαν την αυτοκρατορία κατά την δυναστεία Qing. Τα cheongsum (ή αλλιώς quipao) πρωτοεμφανίστηκαν στην Σιγκαπούρη την δεκαετία του 1920.

.

Την εποχή που λαμβάνει χώρα η υπόθεση της ταινίας, το ένδυμα είχε απαγορευθεί στα πλαίσια της Πολιτιστικής Επανάστασης στην ηπειρωτική Κίνα, αλλά η παραγωγή του ανθίζε στο αποικιοκρατούμενο Hong Kong όπου είχαν αυτομολήσει πολλοί μόδιστροι. Έτσι τα cheongsum της κ.Chan αντιπροσωπεύουν την γενικότερη πολιτική και πολιτισμική κατάσταση του Hong Kong την δεκαετία του εξήντα. Καθώς συνδυάζουν την παραδοσιακή κινέζικη επιρροή στην  έμπνευση των ενδυμάτων και τον δυτικό εκσυγχρονισμό στα έντονα γεωμετρικά και φλοράλ μοτίβα των υφασμάτων. Στην ταινία η Maggie Cheung φοράει εικοσιένα διαφορετικά  χειροποίητα cheongsum τα οποία εναλάσσονται και επαναλαμβάνονται για να δηλώσουν το πέρασμα των ημερών, κάτι που καυστικά (;) ο σκηνοθέτης σχολίασε ως επίδειξη μόδας.

Αλλά εκτός από την κοινωνική και ιστορική λογική πίσω από τα κουστούμια, ο W. Chang κατάφερε να εκφράσει μέσω των φορεμάτων της κ.Chan  την ψυχοσύνθεση του χαρακτήρα της. Αρχικά, μία τεχνική λεπτομέρεια είναι ότι τα φορέματα της είναι διαφορετικά από αυτά των άλλων γυναικών της ταινίας. Τα cheongsum της έχουν πιο ψηλό δέσιμο στο λαιμό χωρίς τα παραδοσιακά κουμπιά, πιο έντονους τετράγωνους ώμους και αγκαλιάζουν το σώμα της στενά. Τα φορέματα αυτά μοιάζουν λοιπόν σαν στολή, που παρουσιάζουν συμβολικά την επιθυμία της για κομφορμισμό και την ανάγκη της να αυτοπεριοριστεί και να προστατευτεί από το επικριτικό βλέμμα της κοινωνίας. Η κ. Chan είναι επίσης, ένας χαρακτήρας που παρατηρεί τις εξωτερικές λεπτομέρειες στην ένδυση των άλλων. Πιο συγκεκριμένα, συνειδητοποιεί την απιστία του αφεντικού και μετέπειτα του συζύγου της από τις λεπτομέρειες στα ρούχα τους.Το αφεντικό της αλλάζει την γραβάτα που του έκανε δώρο η ερωμένη του  πριν συναντήσει την γυναίκα του για να μην αποκαλυφθεί η απιστία του. Ο άντρας της όμως φοράει την ίδια γραβάτα με τον γείτονα της κ.Chow και εκείνη κρατάει την ίδια τσάντα με την σύζυγο του κ. Chow.  Όταν σχολιάζουν αύτην την “σύμπτωση” με τον κ. Chow, μας αποκαλύπτουν ότι και η γραβάτα του αλλά και η τσάντα της ήταν δώρα από τους εκατέρωθεν συζύγους τους έπειτα από τα επαγγελματικά τους ταξίδια, άρα οι σύζυγοί τους ταξίδεψαν μαζί. Ώντας χαρακτήρας που θα παρατηρούσε κάτι τέτοιο, είναι λογικό να ντύνεται και η ίδια με λεπτομερή προσοχή και σοβαρότητα με σκοπό να κρατήσει τους τύπους της εποχής. Ακόμα και  τα μαλλιά και το makeup της (επηρεασμένο από τις star του κινηματογραφού της εποχής) είναι επιμελώς τελειοποιημένα και χρειάζονταν δύο ώρες στην παραγωγή κάθε μέρα για να τα πετύχει. 

Βέβαια, η συναισθηματική ατμόσφαιρα της ταινίας είναι πολύ δυνατή για να παρατηρήσει κανείς όλα αυτά με την πρώτη ματιά. Αυτό που νιώθει ο θεατής ανεμπόδιστα είναι η όμορφη μελαγχολία, η αίσθηση του αποπνικτικού κοινωνικού ελέγχου και η ένταση του ερωτισμού που υποβόσκει. Και αυτό οφείλεται στα κορεσμένα έντονα χρώματα , κυρίως το κόκκινο και το πορτοκαλί αλλά και τα ψυχρά χρώματα όπως το πράσινο, που ντύνουν τις σκηνές και στα εγκιβωτισμένα πλάνα του σκηνοθέτη. Ο W.Chang στον διττό του ρόλο πολλές φορές ταιριάζει τα χρώματα και τα μοτίβα στα φορέματα της κ Chan με το περιβάλλον γύρω της, ίσως για να μας δείξει για ακόμη μια φορά την επιθυμία της να συμμορφώνεται και να περνά απαρατήρητη. Σε άλλες σκηνές όμως η κ. Chan φοράει κυριολεκτικά τα συναισθήματά της. Σε μία φορτισμένη στιγμή της ταινίας που σπεύδει να ξανασυναντήσει τον κ.Chow φοράει ένα έντονο κόκκινο παλτό που ταιριάζει με το decor του χώρου. Σε μία κομμένη πλέον ερωτική σκηνή (που όμως βλέπουμε τμήμα της), η κ. Chan φοράει ένα κόκκινο cheongsum με τριαντάφυλλα. Η ταινία χρησιμοποιεί το κόκκινο για να δηλώσει το ερωτικό πάθος χωρίς να χρειαστεί να το δείξει κυριολεκτικά. 

Όλες αυτές οι μικρές και μεγάλες επιλογές στην παραγωγή της ταινίας, σε συνδυασμό με τις απαράμιλλες ερμηνείες των πρωταγωνιστών, έχουν συμβάλει στην μακροχρόνια επίδραση της. Με μια μικρή αναζήτηση στο Internet γίνεται εύκολα κατανοητό ότι η ταινία μπορεί να ερμηνευθεί και ερμηνεύεται μέχρι και σήμερα σε πολλά επίπεδα, από την χρωματική της σύνθεση μέχρι το ρολόι του τοίχου.  Και όσο ενδιαφέρον είναι να ανακαλύπτεις την τεχνοτροπία του σκηνοθέτη άλλο τόσο ίσως, εδώ δεν το χρειάζεσαι. Χρειάζεσαι  μόνο να ξαναδείς την ταινία, να βυθιστείς στην μελαγχολία του soundtrack και να χαζεύεις (μεταξύ άλλων) τα όμορφα φορέματα της κυρίας Chan.

Πηγές: