Έτος 2021. Ουσιαστικά και κυριολεκτικά αποτελεί την συνέχεια μια χρονιάς (2020) η οποία στιγματίστηκε
από την πανδημία του νέου κορωνοϊού. Τα γεγονότα δεν άλλαξαν και φυσικά ούτε το 2021 μπήκε θετικά για την κοινωνία, περισσότερο μια ανησυχία επικρατούσε και επικρατεί με την διαφορά πως σήμερα μπορούμε να συζητάμε περισσότερο αισιόδοξα για την πορεία του έτους. Το τρέχον έτος με τη σημαδιακή ημερομηνία 2021 δεν είναι μόνο η αιτία για μια χρονιά ελπίδας με την έλευση των εμβολίων και την αρχή του τέλους της πανδημίας αλλά και η χρονιά των 200 χρόνων από την ελληνική Επανάσταση . Είναι σαφές ότι η ελληνική επανάσταση υπήρξε σταθμός στην ιστορία του νεότερου Ελληνισμού, αφού οδήγησε, μετά από 400 χρόνια, στη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, ενέπνευσε στις επόμενες γενεές των Ελλήνων διαδοχικές απελευθερωτικές εξεγέρσεις και εμψύχωσε τους Έλληνες σε καιρούς δοκιμασίας.


Η Ευρώπη

To 1815 ήταν η αρχή μιας περιόδου, όπου οι αναταραχές που είχε προκαλέσει στο Ευρωπαϊκό στερέωμα του τότε κόσμου η Γαλλική Επανάσταση (1789-1799) ξεκίνησαν να αποτελούν παρελθόν, μετά και την ήττα του Ναπολέοντα Α΄ στην μάχη στο Βατερλό (18/6/1815) . Για την ευρωπαϊκή ιστορία αυτό το ορόσημο αποτελούσε το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας καινούρια κατάστασης. Γεννιόταν ένας κόσμος ευκαιριών , στον οποίο θα επικρατούσαν όσοι ήξεραν να τις αδράξουν. Μέσα σε αυτό το κλίμα η Ιερή Συμμαχία (26/9/1815) ιδρύθηκε από του ισχυρούς ηγεμόνες της Ευρώπης .

Η Μάχη του Βατερλό (18/6/1815)
Πίνακας του Γουίλιαμ Χολμς Σάλιβαν


Αυτό το ισχυρό σχήμα βρισκόταν ακόμα στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας, όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση. Η τελευταία αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο στοίχημα του νέου συστήματος ενώ, από την άλλη ,η Ιερή Συμμαχία αποτέλεσε τον βασικό << αστάθμητο παράγοντα>> του τολμηρού εγχειρήματος των Ελλήνων. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ πως η συμμαχία αντιμετώπισε με εχθρικά αισθήματα την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και ο Μέττερνιχ (Αυστριακός διπλωμάτης) , υποκινούσε την Ευρώπη εναντίον του ελληνικού ξεσηκωμού. Όμως, η αντοχή που επέδειξαν οι Έλληνες επαναστάτες στα πεδία των μαχών δοκίμασε την συνοχή της Ιερής Συμμαχίας . Μεγάλες Δυνάμεις όπως η Αγγλία και η Ρωσία οδηγήθηκαν να αναθεωρήσουν την στάσης του και να ευνοήσουν την προσπάθεια για την δημιουργία ελληνικού κράτους.

Στις 26 Σεπτέμβρη 1815 υπογράφεται στο Παρίσι η Πράξη της Ιεράς Συμμαχίας. Την πράξη υπογράφουν ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος ο Α`, ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος ο Α` και ο βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος Γουλιέλμος ο Γ

Η Ελληνική Επανάσταση δεν ήταν η πρώτη που συνέβαινε στο Ευρωπαϊκό στερέωμα ούτε η πρώτη που συγκλόνιζε την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το κύριο στοιχείο, όμως, που διαφοροποιούσε την ελληνική περίπτωση από τις άλλες κινήσεις αμφισβήτησης της σουλτανικής εξουσίας ήταν η πολυσημία των πρωταγωνιστών της. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εκπορευόταν από την Κωνσταντινούπολη και συνδιαλεγόταν ποικιλότροπα με την αριστοκρατία του Φαναρίου. Η οικονομική, κοινωνική ,πολιτιστική πολυμορφία χαρακτήριζε επίσης τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες μέσα στις οποίες διαμορφωνόταν ο νέος ελληνισμός και ωρίμαζε το αίτημα της επανάστασης. Αλλά ακόμη και στον ίδιο τον ελληνικό χώρο έτσι όπως λειτουργούσε στην οθωμανική του εκδοχή, υπήρχαν ισχυρά κοινωνικά στρώματα που είχαν λόγους να διαισθάνονται πως τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονταν με τα αντίστοιχα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε κάθε περίπτωση , στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης υπήρχαν σημαντικά και ισχυρά κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά κέντρα και στρώματα που θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μία αποκλίνουσα πορεία από την οθωμανική πραγματικότητα.

ΕΘΝΟΣ

Η ιδέα του Έθνους σφράγισε με την παρουσία της τον 19ο αιώνα . Στην διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης το <<Έθνος >>( La Nation) αντιπροσώπευε τη συλλογική θέση των πολιτών που το συναποτελούσαν. Η εξουσία πήγαζε απ’ αυτούς και μόνο χωρίς να χρειάζεται κάποια μεσιτεία της θείας Πρόνοιας που, στο παρελθόν, εξέφραζε σαφή προτίμηση για τους αριστοκράτες , τους βασιλείς και τους αυτοκράτορες . Απ’ αυτή την άποψη η ιδέα του Έθνους αποτέλεσε το θεμέλιο της δημοκρατίας, όπως σήμερα τη γνωρίζουμε και την εφαρμόζουμε. Στα επόμενα χρόνια, μετά την υποχώρηση του πνεύματος της Γαλλικής Επανάστασης, στα χρόνια του ρομαντισμού, το Έθνος απέκτησε πρόσθετες σημασίες. Στη γερμανική του εκδοχή, όπως την διατύπωσε κυρίως ο Χέρντερ, η αίσθηση της << ταυτότητας>> έγινε προϋπόθεση για την ανάδειξη μίας εθνικής οντότητας και τη συμμετοχή σ’ αυτή. Τα κοινά χαρακτηριστικά ταξινομούσαν τις κοινωνίες των ανθρώπων σε εθνικές οντότητες. Τόσο στην πολιτική όσο και στην φυλετική του εκδοχή του, το Έθνος σφράγισε έκτοτε την ιστορία της ανθρωπότητας και ,πιο ειδικά, την ιστορία της Ευρώπης. Στις συνθήκες του 19ου αιώνα ήταν εκ των πραγμάτων μια ανατρεπτική ιδέα. Τα εθνικά σύνορα μέσα στα οποία έπρεπε να περιχαρακωθεί το κάθε Έθνος είτε για να καλλιεργήσει την ιδιαίτερή του ταυτότητα είτε για να διασφαλίσει το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των πολιτών του , αποτελούσαν τη ληξιαρχική πράξη θανάτου για τις αυτοκρατορίες και για τους ηγεμόνες που, στο όνομα των επιθυμιών της θείας Πρόνοιας, διαχειρίζονταν σχεδόν προσωπικά την έκταση των επικρατειών τους. Σε τελευταία ανάλυση οι κοινωνικές ομάδες που υιοθέτησαν και προώθησαν την ιδέα του Έθνους ήταν οι ίδιες προϊόντα των καιρών. Τα μεσοαστικά και μικροαστικά στρώματα που διόγκωναν οι οικονομικές και παραγωγικές εξελίξεις χρησιμοποίησαν έντονα την ιδέα αυτή για να διεκδικήσουν και να βελτιώσουν τη δική τους θέση στην κοινωνική ιεραρχία ανατρέποντας την έως τότε τάξη.
Εκδόσεις Δομή ,Τόμος 9, Ιστορία των Ελλήνων

Η αναζήτηση των χαρακτηριστικών της ιστορικής συγκυρίας που οδήγησε στην έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης έχει έως τώρα οδηγήσει σε αντικρουόμενες απόψεις. Άλλοι μιλούν για οικονομική κρίση ενώ υπάρχουν και οι απόψεις που έλεγαν πως οι Έλληνες την εποχή εκείνη πλούτιζαν τόσο γρήγορα με αποτέλεσμα, να φανερωθεί το φαινόμενο της αδικίας. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί πως πέρα από τις διαφορετικές απόψεις και τα συμφέροντα του καθενός, όλοι συμφωνούσαν σε ένα πράγμα : να φύγουν οι Τούρκοι.

«Φεγγαράκι μου λαμπρό»

Η φράση «Φεγγαράκι μου λαμπρό» είναι ο πρώτος στίχος από το ποίημα/τραγούδι:

Φεγγαράκι μου λαμπρό

φέγγε μου να περπατώ

να πηγαίνω στο σχολειό,

να μαθαίνω γράμματα,

γράμματα, σπουδάγματα,

του Θεού τα πράγματα.

Σύμφωνα με την παράδοση του λαού μας, είναι το τραγούδι που έλεγαν τα παιδιά όταν πήγαιναν στο κρυφό σχολειό τη νύχτα για να μην τους καταλάβουν οι Τούρκοι. Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας το μόνο φως που είχαν ήταν το φως του φεγγαριού. Γι’ αυτό και του «ζητούσαν» να φέγγει, να βλέπουν να πάνε στο σχολειό.
Νικόλας Γύζης ,το κρυφό σχολειό,ελαιογραφία

Αλέξανδρος Υψηλάντης και έναρξη επιχειρήσεων

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 ιδρύεται στην Οδησσό , η Φιλική Εταιρεία. Ιδρυτές της σύμφωνα και με παλαιότερους ιστορικούς ήταν οι Εμμανουήλ Ξάνθος, Νικόλαος Σκουφάς και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ. Η Φιλική Εταιρεία ήταν η σημαντικότερη από τις μυστικές οργανώσεις που σχηματίστηκαν για την προετοιμασία της επανάστασης και την απελευθέρωση των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία . Στα πρώτα δύο χρόνια από την ίδρυση της το έργο της Εταιρείας ήταν στάσιμο πάρα μόνο λίγα μέλη προστέθηκαν στην οργάνωση. Μετά το τέλος των Ναπολεόντειων πολέμων και την κρίση στην εμπορική ναυτιλία τα μέλη της Εταιρείας αυξήθηκαν αλματωδώς.
Ο θάνατος του Σκουφά και η ραγδαία εξάπλωση της Εταιρείας , οδήγησαν τους υπόλοιπους από τους ιδρυτές της να επιχειρήσουν να βρουν μία μεγάλη προσωπικότητα να αναλάβει τα ηνία, θέλοντας να της προσδώσουν μεγαλύτερο κύρος και αίγλη. Η πρώτη απόπειρα (1818) δεν ήταν επιτυχημένη , καθώς ο Ιωάννης Καποδίστριας (1776-1831) αρνήθηκε κατηγορηματικά. Τελικά , μετά από αρκετές επαφές, τον Απρίλιο του 1820 ανέλαβε την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία. Ιδρυτές της ήταν οι Ε. Ξάνθος, Ν. Σκουφάς και ο Α. Τσακάλωφ.
Ο Ι.Καποδίστριας αρνείται να παραλάβει τα ηνία με αποτέλεσμα το 1820 να αναλάβει την ηγεσία ο Α.Υψηλάντης.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828) ήταν Έλληνας πρίγκιπας , λόγιος και στρατιωτικός. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1792 και ήταν γιος του Ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας, και γόνος εύπορης και ισχυρής Φαναριώτικης οικογένειας . Ο Α. Υψηλάντης διακατέχεται τις ιδέες και τις αρχές του διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης. Γοητευμένος και από τα επαναστατικά κηρύγματα του Ρήγα Φεραίου αναλαμβάνει να ηγηθεί του εγχειρήματος της Εταιρείας. Ξεκινά την προσπάθεια προπαρασκευής υλικής και ηθικής της Επανάστασης. Στέλνει επιστολές στα σημαντικά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας, διοργανώνει εράνους και ταυτόχρονα σκέφτεται την στρατηγική τακτική που θα ακολουθήσει. Στόχος του να ξεκινήσει την Επανάσταση στης Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (έδαφος ευνοϊκό καθώς υπάγονταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υπό ειδικό καθεστώς) , να κερδίσει την στήριξη των γηγενών και να κερδίσει την εμπιστοσύνη των υπόλοιπων Βαλκανίων ,κυρίως της Σερβίας και της Βουλγαρίας με σκοπό να κατέβει και στο νότιο άκρο των Βαλκανίων δηλαδή στον Ελλαδικό χώρο. Ύστερα από διαρροές και υποψίες των Τούρκων , κάποια από τα αρχικά του σχέδια ματαιώνονται και μετατίθενται για την άνοιξη του 1821. Η καθυστερήσεις αυτές δημιούργησαν ανησυχίες , έτσι αποφασίστηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1821 από το Κισνόβιο η χωρίς άλλη αναβολή κήρυξη της Επανάστασης.

Στις 21 Φεβρουαρίου , ο Έλληνας στρατιωτικός αρχηγός Βασίλειος Καραβιάς, εκτελώντας διαταγές του Υψηλάντη , επιτέθηκε με περίπου 150 ενόπλους Έλληνες εναντίον των Τούρκων του Γαλατσίου, καταφέρνοντας να γίνει κύριος της πόλης. Πρόκειται για την πρώτη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Στις 22 Φεβρουαρίου ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο και εισήλθε στο Ιάσιο. Ακολούθησε στις 24 Φεβρουαρίου η γνωστή προκήρυξη Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος με την οποία κηρυσσόταν επίσημα η Επανάσταση.

Ταυτόχρονα στην Πελοπόννησο γίνονταν προετοιμασίες για την Επανάσταση από το 1818. Μέσα από διάφορες προεργασίες τα επόμενα χρόνια, φτάνουμε στον Μάρτιου του 1821 . Από το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου η ανατολική Μάνη είχε τεθεί σε εμπόλεμη κατάσταση . Η κήρυξη της επανάστασης στη Μάνη, στην ιστορική αυτή περιοχή της Πελοποννήσου, έλαβε χώρα στις 17 Μαρτίου του 1821. Στις 21/3/1821 γίνεται πολιορκία και η κατάληψη των Καλαβρύτων από τους Έλληνες και η  απελευθέρωση της Καλαμάτας (23/3/1821) ήταν ένα από τα πρώτα επεισόδια της Ελληνικής Επανάστασης. Είναι φανερό, πως τα πρώτα επαναστατικά γεγονότα, από τις 21 ως 31 Μαρτίου, οπότε επαναστάτησαν η Πελοπόννησος πρώτα και αμέσως μετά ένα τμήμα της Ανατολικής Ελλάδας, συνιστούν την κυρία έναρξη της επανάστασης στην Ελλάδα. Η επανάσταση στην Ελλάδα άρχισε από την Πελοπόννησο. Μέσα σε λίγες ημέρες, από τις 21 ως τις 28 Μαρτίου, είχε γενικευθεί και είχε επεκταθεί σε όλες τις επαρχίες της.

Επίλογος

Στις παραμονές του 1821 , το ελληνικό στοιχείο ήταν από πολλές πλευρές ισχυρό , μέσα και έξω από την αυτοκρατορία. Στον καθαυτό ελληνικό χώρο εκεί που η επανάσταση ρίζωσε και επικράτησε, η υπεροχή του ήταν καταλυτική. Στον Μοριά και στην Ρούμελη ,στα νησιά του Αιγαίου , το στοιχείο αυτό κυριαρχούσε και αριθμητικά.
Ο πόλεμος της ελληνικής ανεξαρτησίας κράτησε περίπου επτά χρόνια και προκάλεσε όλα τα δεινά που μπορεί να έχει ένα πόλεμος. Στην διάρκειά του συντελέστηκε κάτι πολύ σημαντικό. Όλοι αυτοί, οι άνθρωποι, οι ομάδες, οι χώροι συναρθρώθηκαν σε κάτι ενιαίο , στην κοινή τους απέχθεια για την οθωμανική εξουσία. Συναρθρώθηκαν σε Έθνος και Κράτος. Οι ρωμιοί , οι ραγιάδες, οι γκιαούρηδες μεταπλάστηκαν σε Έλληνες. Η γέννηση ενός Έθνους δεν είναι ποτέ μια απλή και εύκολη υπόθεση.

ΠΗΓΕΣ- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟΜΟΣ 9 . ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΗ
https://epanastasi1821.online/
https://www.mixanitouxronou.gr/
https://el.wikipedia.org/wiki/
Σειρά ντοκιμαντέρ : Και εγένετο….Ελλάς / OPEN TV
Εικόνα εξωφύλλου : Σήμα εορτασμών Ελληνική Επανάστασης ( Επιτροπή 2021)