O Μπρέγκοβιτς, η Πρωτοψάλτη, το Ederlezi και ο Αη Γιώργης
Το Εντερλέζι είναι το πιο δημοφιλές παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι της μειονότητας των Ρομά στα Βαλκάνια. Το τραγούδι έγινε διάσημο στους περισσότερους από εμάς, όταν χρησιμοποιήθηκε στην ταινία Ο καιρός των Τσιγγάνων (1988), σε σκηνοθεσία του Εμίρ Κουστουρίτσα και μουσική του Γκόραν Μπρέγκοβιτς. Πρόκειται για ένα τραγούδι που αγαπήθηκε πολύ, κυρίως εξαιτίας της μουσικής του, τόσο από το κοινό όσο και από διάφορους καλλιτέχνες ανά τον κόσμο, γι’ αυτό γνώρισε διάφορες διασκευές και εκτελέσεις. Το τραγούδι κυκλοφόρησε και με ελληνικούς στίχους, με τίτλο “Του Αη Γιώργη”, από τον Μπρέγκοβιτς και την Άλκηστη Πρωτοψάλτη το 1991. Τους ελληνικούς στίχους έγραψε η Λίνα Νικολακοπούλου.
Πώς συνδέεται ωστόσο το Ederlezi με τον Άη Γιώργη; Ederlezi είναι μια παραλλαγή της τουρκικής Hıdırellez που σημαίνει την γιορτή που σηματοδοτεί την αρχή της άνοιξης, η οποία εμφανίζεται περίπου 40 ημέρες μετά την εαρινή ισημερία. Σταδιακά μέσα στον χρόνο και όσο οι Τσιγγάνοι ασπάζονταν τον χριστιανισμό, το Ederlezi ταυτίστηκε με την γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Αλλά ακόμη και στις περιοχές των Βαλκανίων όπου υπάρχουν τσιγγάνοι μουσουλμάνοι ή και άλλων θρησκειών, παρόλο που ο Άγιος Γεώργιος δεν ανήκει στη θρησκεία τους, τον γιορτάζουν και τον τιμούν όπως οι χριστιανοί.
Στίχοι Του Αη Γιώργη
Απ’ τους ώμους να
η άνοιξη περνά
γύρω φτερουγίζει
ξεχνάει εμένα.
Μέρα της χαράς
ποια ζωή φοράς
δρόμο δρόμο παίρνεις
χωρίς εμένα.
Τ’ ουρανού πουλιά
πάρτε με αγκαλιά
το βουνό γεμίζει
κεριά αναμμένα.
Να κι η Πούλια, ξημερώνει,
το Θεό παρακαλώ
μα το φως που δυναμώνει
δε μου φέρνει, δε μου φέρνει
κείνον π’ αγαπώ.
Τ’ όνομά του ανθός
ευωδιάς βυθός
πείτε στα κορίτσια
να μην το λένε
Μέρα σαν κι αυτή
στου Αη Γιωργιού τ’ αφτί
που όλα τα τραγούδια
γι’ αγάπη κλαίνε.