Της Νεφέλης Στοϊκοπούλου

Στο γράψιμο βρήκα ό, τι δεν μπορούσα να βρω στο θέατρο, ίσως γιατί δεν ήμουν πρωταγωνίστρια και ίσως γιατί δεν ήμουν σε θέση να διαλέξω τους ρόλους που ο θιασάρχης ή ο σκηνοθέτης διάλεγαν για μένα. Τώρα φέρω ακέραιη την ευθύνη των βιβλίων μου. Κάνω αυτό που θέλω, αυτό που μπορώ.

Η Ζωρζ Σαρή (γεννηθήσα Γεωργία Σαρηβαξεβάνη), γεννήθηκε στις 23 Μαΐου του 1925 στην Αθήνα, όπου και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια, με πατέρα από το Αϊβαλί και μητέρα από τη Σενεγάλη. Ήταν μέλος της ΕΠΟΝ και συμμετείχε στην Αντίσταση, ενώ κατά τη διάρκεια της κατοχής φοίτησε στη δραματική σχολή του Δημήτρη Ροντήρη, καθώς και στη δραματική σχολή του Σαρλ Ντυλέν στο Παρίσι, μεταγενέστερα. Το 1962 επέστρεψε στην Ελλάδα με την οικογένεια της, ως ηθοποιός, με τον ερχομό της Απριλιανής δικτατορίας όμως, αυτή και οι φίλοι της αποφάσισαν να διατηρήσουν παθητική αντίσταση και να μην ξαναπαίξουν στο θέατρο. Το 1969, δημοσιεύτηκε Ο Θησαυρός της Βαγίας, και η συγγραφή έγινε το επιλεγμένο μονοπάτι έκφρασης της Ζωρζ που θα καθόριζε την ελληνική νεανική λογοτεχνία. Δημοσίευσε δεκαέξι νεανικά μυθιστορήματα, δύο σειρές βιβλίων για μικρά παιδιά και πέντε με πολύχρωμη εικονογράφηση, τέσσερα θεατρικά έργα, μια συλλογή διηγημάτων, καθώς και μεταφράσεις. Απεβίωσε στην Αθήνα, στις 9 Ιουνίου 2012.

Παρά τη σημασία του έργου της επί του συνόλου, η προσωπική μου εμπειρία από το έργο της Σαρή κλίνει με τεράστια αγάπη προς το μυθιστόρημα του 1993 εν ονόματι Νινέτ, για το οποίο και βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείου Λογοτεχνικού Παιδικού Βιβλίου το 1994.

Η Νινέτ ήταν η μεγαλύτερη αδερφή της Ζωρζ, γεννημένη στις απαρχές του 1900, στην Κωνσταντινούπολη. Πριν προλάβει να μεγαλώσει, ο πατέρας της, Σωκράτης, διορίστηκε καθηγητής Γαλλικών στην Οδησσό, όπου και η οικογένεια μετακόμισε. Οκτώ χρόνια αργότερα, η Οκτωβριανή επανάσταση τους ανάγκασε να μεταναστεύσουν ξανά, αυτή τη φορά στην Αθήνα, όπου και θα έμεναν. Ο κοσμοπολιτισμός της Νινέτ συνέχισε να διανθίζεται όταν στην εφηβεία της μπήκε εσώκλειστη στο κολλέγιο Σαιντ Μαρί στο Παρίσι, το οποίο πρόλαβε να «χτενίσει» με τη βοήθεια του θείου της Προσπέρ, αλλά όταν στα είκοσί της αναζήτησε να συναντήσει το παρελθόν της Σενεγαλέζας μητέρας της, Έμμα, στο σπίτι της γιαγιάς της στο Σαιν Λουί, βρίσκοντας και τον πρώτο της έρωτα.

Ένα πνεύμα ανήσυχο, περίεργο, αδύνατο να συμβιβαστεί στα δεδομένα, γεμάτο αγάπη για τη ζωή. «Το μαυροτσούκαλο» του αγαπημένου της Κόλια Καραζήση, του παιδικού της φίλου από τα χρόνια της Οδησσού, η μεγάλη αγάπη του Γρηγόρη, η τριανταφυλλένια της Έμμα, ο έρωτας του Αφρικανού Πολ Ροζ, ο ίσος αντίπαλος του μικρού Ομήρου στο λόφο της Αθηναϊκής γειτονίας τον πρώτο καιρό στην Ελλάδα, η κόρη του «Τούρκου», η Παριζιάνα, η μεγάλη αδερφή της Ζωής και της Ειρήνης – η Νινέτ.

Με τη γνωστή ομορφιά της γραφής της, την εντυπωσιακά ακριβή της αποτύπωση του παιδικού ψυχισμού και τον αυτοβιογραφικό της χαρακτήρα, η Ζωρζ Σαρή γεμίζει της σελίδες της Νινέτ με αναμνήσεις και αγάπη για τη μεγάλη της αδερφή αλλά και όλη της την οικογένεια. Μέσα στον αντικατοπτρισμό των πολιτικών πραγμάτων της εποχής που αφηγείται η Ζωρζ, ο αναγνώστης εντοπίζει τις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους, την αναζήτηση των προσωπικών ριζών, την ελευθερία, τη δύναμη της ανάμνησης και του έρωτα.

Μπορεί η Νινέτ να μην είναι το πιο χαρακτηριστικό έργο της Σαρή, κρύβει όμως όλη την τέχνη και μαεστρία που η συγγραφέας είχε να προσφέρει στον χώρο των γραμμάτων. Διαβάζοντάς την ξανά μετά από επτά χρόνια, χάθηκα στα χνάρια της πολυταξιδεμένης μικρής, ερωτεύτηκα τον Κόλια και τον Γρηγόρη, άκουσα τα κανόνια των Μπολσεβίκων, ίδρωσα στη ζέστη του Σαιν Λουί και προσευχήθηκα στην Παριζιάνα Παρθένο του κολλεγίου Σαιντ Μαρί. Αν κάποιο μυθιστόρημα έχει καταγραφεί μέσα μου και έχει τη δύναμη να με συγκινεί ανεξαιρέτως, θα είναι η Νινέτ και πάντα η Νινέτ.

Ευχαριστώ οικογένεια Σαριβαξεβάνη.

Ευχαριστώ «αγία» Έμμα και αυστηρέ κύριε Σωκράτη.

Ευχαριστώ Νινέτ.

Ευχαριστώ Ζωρζ.