ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ: Αποφάσεις ζωής και σκέψεις της στιγμής…

Τα τελευταία δύο χρόνια, οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη βιώνουν τις αλλαγές που έχει επιφέρει η πανδημία σε όλα τα επίπεδα. Οι ανακατατάξεις αυτές αφορούν τόσο τον τομέα της υγείας, όσο και τομείς όπως η πολιτική, η οικονομία, η εργασία και ο πολιτισμός, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται ριζικές αλλαγές στην καθημερινότητα και την ψυχοσύνθεση του συνόλου της κοινωνίας. Σε αυτές τις συνθήκες, ένας ακόμη τομέας στον οποίο πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές είναι ο τομέας της εκπαίδευσης. Η εισαγωγή του μοντέλου της τηλεκπαίδευσης στη σχολική ζωή, σε συνδυασμό με τις ευρύτερες ψυχολογικές επιδράσεις του φαινομένου της πανδημίας, κατέστησαν τη φετινή χρονιά αρκετά απαιτητική για όλους τους μαθητές, και ειδικότερα, για εκείνους  που πρόκειται να εξεταστούν με το σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων.

Μία μέρα, λοιπόν, από την έναρξη των Πανελληνίων Εξετάσεων για το 2021, η σκέψη όλων συντροφεύει τους μαθητές που πρόκειται να διαγωνιστούν σε αυτές, κατανοώντας τόσο την αγωνία τους να τα καταφέρουν, όσο και τον αγώνα τους να πετύχουν το στόχο που καθένας ξεχωριστά έχει θέσει. Οι ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουν, επιτείνουν το άγχος που αισθάνονται, συγχρόνως, γεννούν σκέψεις και προβληματισμούς για την εξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων απευθύνεται αποκλειστικά στους μαθητές εκείνους που είναι ικανοί να διαβάζουν όσες ώρες χρειάζεται για να ανταποκριθούν στην ύλη των μαθημάτων που αντιστοιχούν στην κατεύθυνση που έχουν επιλέξει, αποκλείοντας, ταυτόχρονα, όσους δεν είναι σε θέση να εφαρμόσουν την παραπάνω πρακτική, είτε λόγω ελλιπούς συγκέντρωσης, είτε λόγω της αδυναμίας τους να ανταποκριθούν στον συγκεκριμένο τρόπο μάθησης. Δημιουργείται με αυτό τον τρόπο μία ανισότητα ως προς την ευκαιρία όλων των μαθητών να θέσουν στόχους, τους οποίους θα καταφέρουν να προγραμματίσουν κατά τη διάρκεια της χρονιάς, και εν τέλει, να πετύχουν μέσα από τη διαδικασία των εξετάσεων. Μία ανισότητα που προκύπτει από την έλλειψη πρόσβασης για όλους ανεξαιρέτως σε ένα σύστημα εξέτασης που θα είναι ευέλικτο και θα προσαρμόζεται στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών.

Επιπλέον, ένα καίριο ζήτημα που προκύπτει από το εν λόγω σύστημα εξέτασης, είναι η έλλειψη σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιλογή της σχολής, και αργότερα του επαγγέλματος που θα ακολουθήσουν οι μαθητές στην πορεία της ζωής τους. Η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητο να ξεκινά ήδη από τις τάξεις του δημοτικού, μέσω της γνωριμίας των παιδιών με τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους, την καλλιέργεια των ταλέντων που παρουσιάζει το καθένα και την καθοδήγηση από το ίδιο το σχολικό πλαίσιο προς τα ενδιαφέροντα και τις έμφυτες κλίσεις τους. Ακόμη, είναι πολύ σημαντικό το σχολείο να είναι δικτυωμένο τόσο με τις υπάρχουσες σχολές, όσο και με τους αντίστοιχους χώρους εργασίας, έτσι ώστε μέσα από τις σχολικές επισκέψεις, οι μαθητές να λαμβάνουν τις κατάλληλες πληροφορίες για το αντικείμενο των σπουδών και τα χαρακτηριστικά του επαγγέλματος που επιθυμούν να ακολουθήσουν.

Επιπρόσθετα, οι ψυχολογικές δυνάμεις και οι αντοχές των μαθητών δοκιμάζονται, καθώς τόσο οι ίδιοι, όσο και οι οικογένειές τους, υποβάλλονται σε μία πολύ ψυχοφθόρα και αγχωτική διαδικασία, η οποία προϋποθέτει χρόνο, έξοδα και αφοσίωση στο στόχο των εξετάσεων. Το αίσθημα άγχους από την πλευρά των μαθητών αποτελεί έναν αστάθμητο παράγοντα που μπορεί να καθορίσει σημαντικά, αφ’ ενός, τις επιδόσεις, και αφ’ ετέρου, τα αποτελέσματα που οι ίδιοι αναμένουν.

Οι ελλείψεις και οι αδυναμίες του συστήματος των Πανελληνίων προκαλούν συχνά έντονες συζητήσεις σχετικά με τις «λύσεις» που ενδεχομένως μπορούν να βελτιώσουν τις συνθήκες υπό τις οποίες οι μαθητές εξετάζονται και να καταστήσουν τον τομέα της εκπαίδευσης έναν χώρο στον οποίο όλοι οι μαθητές μπορούν να εξελιχθούν και να πετύχουν. Σε αυτά τα πλαίσια, επομένως, η εισαγωγή νέων τρόπων μάθησης καθίσταται αναγκαία, εφαρμόζοντας το μοντέλο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Ειδικότερα, το εκπαιδευτικό σύστημα ανταποκρινόμενο στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών μπορεί να προσαρμόσει στη διδασκαλία των μαθημάτων δημιουργικές δραστηριότητες (πχ μουσικοκινητικές δραστηριότητες) που θα συμβάλουν στην γνωριμία και εμπέδωση βασικών εννοιών του μαθήματος. Συγχρόνως, είναι σημαντικό να καλύπτει όλους τους τύπους μάθησης (οπτικό, ακουστικό, κιναισθητικό), έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να έχουν πρόσβαση στο πολύτιμο αγαθό της γνώσης.

Επιπλέον, η διαδικασία του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού,  οδηγεί τους μαθητές σε μία επιλογή σχολής/επαγγέλματος που συνάδει με τον χαρακτήρα και τις κλίσεις τους, ενώ παράλληλα είναι αποτέλεσμα μίας σφαιρικής και ουσιαστικής γνώσης του αντικειμένου για το οποίο ενδιαφέρονται. Η σύνδεση του σχολείου με τα προγράμματα σπουδών των Πανεπιστημίων και με τους χώρους εργασίας, καθώς και οι συζητήσεις των μαθητών με ειδικούς στον τομέα του επαγγελματικού προσανατολισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος, μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά τη διαδικασία επιλογής της σχολής στην οποία οι μαθητές επιθυμούν να φοιτήσουν.

Αποτέλεσμα των παραμέτρων αυτών είναι η πλήρης γνωριμία των μαθητών με τον εαυτό τους, τους στόχους και τις δυνάμεις τους.  Έτσι, το άγχος δεν αποτελεί μονόδρομο, καθώς γνωρίζουν τις δυνατότητες που υπάρχουν και αισθάνονται σίγουροι για το αποτέλεσμα. Το εκπαιδευτικό σύστημα τους παρέχει όλα τα απαραίτητα εφόδια για την προσωπική τους πρόοδο και ανάπτυξη, ανοίγοντας νέους δρόμους προς την επίτευξη των στόχων τους.

Συνοψίζοντας, το σύστημα των Πανελληνίων Εξετάσεων στη χώρα μας αποτελεί αντικείμενο συζήτησης ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς λόγω των εκπαιδευτικών, ψυχολογικών και κοινωνικών διαστάσεων που λαμβάνει. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις αιτίες που προκαλούν τους παραπάνω προβληματισμούς και να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα αυτό λειτουργεί μέσα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο διάλογος και η επικοινωνία των διαφορετικών αναγκών των μαθητών, σε συνδυασμό με την ουσιαστική γνώση και αξιοποίηση καινοτόμων εκπαιδευτικών ιδεών μπορούν να συμβάλουν από κοινού στην δημιουργία ενός συστήματος εξέτασης με γνώμονα την ανάπτυξη των μαθητών σε όλα τα επίπεδα.

Κωνσταντίνα Μιχάκη