Η σεξουαλικότητα του Καβάφη δεν αποτελούσε μυστικό ούτε στην εποχή του, ούτε στην εποχή μας. Ήταν ομοφυλόφιλος και οι μελετητές του ήδη από την χρονιά του θανάτου του-μόλις το 1933- θεωρούσαν ότι η σεξουαλικότητά του ήταν και το κλειδί για την ερμηνεία ολόκληρου του έργου του.  Από τότε ο Καβάφης έχει απασχολήσει εκατοντάδες μελετητές, σχολιαστές, φιλολόγους και έχουν γραφτεί εργασίες επί εργασιών για τα ποιήματα του. Πάντοτε, όμως, υπό το πρίσμα των ερωτικών του επιλογών και πολλές φορές με ένα τρόπο ηδονοβλεπτικό έως και κουτσομπολίστικο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ομοερωτική φήμη του πολλές φορές προηγείται και του ίδιου του ποιητικού του έργου. Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να μου πεις:  από πότε η σεξουαλικότητα έχει την δύναμη να στιγματίζει την τέχνη;

Η λίστα είναι μεγάλη: ο Ρεμπώ, η Βιρτζίνια Γουλφ, ο ο Όσκαρ Γουάιλντ και άλλοι πολλοί, που η σεξουαλική τους ταυτότητα προηγείται του έργου τους, άλλοτε σαν φήμη, άλλοτε πάλι σαν πικάντικη λεπτομέρεια. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστήριξαν ότι το ομοερωτικό στοιχείο στην λογοτεχνία (αλλά και στην ταυτότητα των συγγραφέων) λειτούργησε καθοριστικά στην εξάπλωση της φήμης τους∙ ότι προσπάθησαν με αυτό να συγκινήσουν όσους είναι όμοιοι με εκείνους. Λέχθηκε για τον Καβάφη και για την γαλλική décadence, εξακολούθησε να λέγεται και για πολλά χρόνια ακόμα, συμπλεγματικά έως και φοβικά.

Σε μια εποχή, όμως, που η σεξουαλικότητα βρίσκεται στην επικαιρότητα του νεωτερικού λόγου και που οι γκέι και λεσβιακές σπουδές και η queer θεωρία έχουν εξελιχθεί, η συζήτηση είναι προφανές ότι έχει αγγίξει εντατικά και την λογοτεχία. Οι ερωτικές επιλογές συνιστούν αναλυτικό εργαλείο για τις λογοτεχνικές σπουδές. Μπορούν, όμως να αποτελούν και το μοναδικό κριτήριο; Φυσικά και όχι!  

Η ομοερωτική λογοτεχνία στην πρωταρχική και ριζοσπαστική μορφή της προσπάθησε να υπερβεί το ίδιο το παρόν της και να νομιμοποιήσει ταυτότητες που ανέκαθεν υπήρχαν, μα πάντοτε έμεναν στο σκοτάδι ή στο περιθώριο. Ο Καβάφης, που τόσο λοιδορήθηκε για την «ταμπέλα» του, προσπάθησε συνειδητοποιημένα να απλώσει το χέρι του στις κοινότητες όχι μόνο του παρόντος αλλά και του μέλλοντος που ήθελαν να νιώσουν επιτέλους ότι ανήκουν. Και όμως δεν έκανε μόνο αυτό, παρά τις ερμηνευτικές αγκυλώσεις της κριτικής που τον καθήλωσαν σε αυτό στην συλλογική συνείδηση.

Ο Καβάφης και ο κάθε αντίστοιχος  Καβάφης έγραψε και άφησε ως παρακαταθήκη ένα έργο που απευθύνεται προς πάσα κατεύθυνση και αναγνώστη. Σε κάθε αναγνώστη, κάθε εποχής που προσπαθεί να προσδιορίσει τον εαυτό του με ελευθερία και θέληση στην όποια επιλογή του. Άφησε ένα έργο πλούσιο σε μηνύματα, σε εικόνες, σε στοχασμούς που έφτασαν στο σήμερα και θα φτάσουν στο αύριο και στο αύριο μετά από αυτό. Και αυτό δεν μπορεί να το πάρει οποιαδήποτε ταμπέλα, όσο σκληρά και αν προσπαθήσει. Η Τέχνη γεννήθηκε για να ξεπερνά τα στερεότυπα και αυτό θα συνεχίσει να κάνει, μέχρι να τα ξεπεράσει και η ίδια η κοινωνία.

Δέσποινα Γεώργα