Το 2011, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) καθιέρωσε τις 25 Ιουνίου ως την Παγκόσμια Ημέρα των Ναυτικών (Day of the Seafarer) προς τιμήν των ανθρώπων της θάλασσας και της συμβολής τους στην διεθνή οικονομία. Στην Ελλάδα, σε νησιά όπως η Χίος και η Άνδρος, η μέρα γιορτάζεται μαζί με τιμές στον Άη Νικόλα, του προστάτη των ναυτικών (του οποίου η επίσημη εορτή είναι 6 Δεκεμβρίου) και προσκυνώντας τον Αφανή Ναύτη – ένα άγαλμα άνδρα που στέκει σε ύψωμα στην ακροθαλασσιά ως αναφορά στους ναύτες που χάθηκαν σε κάποιο απ’ τα ταξίδια τους και δεν επέστρεψαν ποτέ.

Πέραν από αγάλματα και αγίους όμως, η Ελλάδα πάντα θα φυλάει και τους κολασμένους στο πίσω μέρος του μυαλού της. Και αν ο Άη Νικόλας είναι ο προστάτης των ναυτικών, τότε ο Νίκος Καββαδίας θα είναι για πάντα ο πιο κολασμένος ποιητής τους.

Ο αμαρτωλός «δόκιμος εν ώρα κινδύνου», ο θαλασσοδαρμένος στα βάθη της Ανατολής, ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε το 1910 με το όνομα Νικόλσκι Ουσουσρίσκι, σε πόλη της Μαντζουρίας στη Βορειοανατολική Ασία. Το 1914 η οικογένειά του ήλθε στην Ελλάδα, περνώντας από την Κωνσταντινούπολη, το νησί των γονιών του, την Κεφαλονιά, το Αργοστόλι, και εν τέλει τον Πειραιά και την Αθήνα. Έζησε μια φουρτουνιασμένη σχέση με τον πατέρα του, που εξισορροπούσε, όπως έχει αναφερθεί, η στοργική του μητέρα. Πήρε μέρος στον Αλβανικό, από τον οποίον γύρισε μόνος και με τα πόδια, αλλά και στην Αντίσταση κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, στη γραμμή του Κ.Κ.Ε.

Στο δημοτικό άρχισε να εκδηλώνεται η κλίση του στο γράψιμο, τυπώνοντας μια σάτιρα για τους συμμαθητές του. Έγραφε επίσης και στη «Διάπλαση των Παίδων», αλλά και ποιήματα για το περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του Μακρή, γράφοντας με ψευδώνυμο. Τότε ο φίλος του, Κώστας Αποστολίδης, του γνώρισε τον πατέρα του, Παύλο Νιρβάνα, που υπήρξε για τον Καββαδία μέντορας και φίλος: του χάριζε βιβλία, έβγαιναν για περιπάτους – έναν ρόλο που ο Καββαδίας μεταγενέστερα θα έπαιζε για τον Κώστα Καρθαίο.

Η γραφή του, λιγοστή σε ποσότητα σε σχέση με το κύρος του και την αξία της για την Ελληνική Λογοτεχνία, είναι ένα γνήσιο παράδειγμα βιωματικής ποίησης, μιας και μιλάει για τη ζωή του στα καράβια και τις εμπειρίες του από τους προορισμούς και τα λιμάνια που επισκέφθηκε. Αυτό που τον χρίζει όμως άκρως κατάλληλο για ένα αφιέρωμα διπλής σημασίας, ένα για την Παγκόσμια Ημέρα των Ναυτικών, αλλά και ένα για τον μήνα της περηφάνειας που είναι ο Ιούνιος, είναι οι πολλαπλές ποιητικές του αναφορές σε ερωτικές συνευρέσεις και με τα δύο φύλλα. Ίσως απελευθερωμένος, από τις πολυπολιτισμικές του εμπειρίες, ίσως προφυλαγμένος, μέσα στο απρόσωπο επάγγελμα του ασυρματιστή σε αμέτρητες χώρες, από τη στενομυαλιά της Ελλάδας της εποχής, ο Καββαδίας μιλάει για ποικίλη ερωτική ζωή: για σχέσεις αγάπης και μίσους με κόρες Αιγυπτίων και Αφρικανές, με ιερόδουλες, με εβραίους και θερμαστές από το Τζιμπουτί. Για την πολυτάραχη ζωή των ναυτικών και τις ερωτικές περιπέτειες μιλά μέσα από τους στίχους του ποιήματος «Ένας δόκιμος στη γέφυρα εν ώρα κινδύνου», το οποίο έχει μελοποιηθεί.

Στο ημερολόγιο γράψαμε: « Κυκλών και καταιγίς ».

Εστείλαμε το S.O.S. μακριά σε άλλα καράβια,

κι εγώ κοιτάζοντας χλωμός τον άγριο Ινδικό

πολύ αμφιβάλλω αν φτάσουμε μια μέρα στην Μπατάβια.

Μα δεν λυπάμαι μια σταλιάν – Εμείς οι ναυτικοί

Έχουμε, λένε, την ψυχή στο διάολο πουλημένη.

Μια μάνα μόνο σκέφτομαι στυγνή και σκυθρωπή,

που χρόνια τώρα και καιρούς το γιο της περιμένει.

Θεέ μου! είμαι μοναχά δεκαεννιά χρονών,

κι έχω σε μέρη μακρινά πολλές φορές γυρίσει.

Θεέ μου! έχω μιαν άκακη, μια παιδική καρδιά,

Αλλά πολύ έχω πλανηθεί, κι έχω πολύ αμαρτήσει.

Συγχώρεσέ με … Μια βραδιά θολή στο Σάντα Φε,

καθώς κάποια με κράταγε σφιχτά στην αγκαλιά της,

ετράβηξα απ’ την κάλτσα της μια δέσμη από λεφτά

που όλη τη μέρα εμάζευεν απ’ την αισχρήν δουλειά της.

Κι ακόμα, Κύριε… ντρέπομαι να το συλλογιστώ,

(μα ήτανε τόσο κόκκινα και υγρά τα ωραία του χείλια

και κάποια κάπου ολόλυζε κιθάρα ισπανική…)

κοιμήθηκα μ’ ένα μικρόν εβραίο στη Σεβίλλια.

Κύριε… τούτο το κορμί το τόσο αμαρτωλό

σε λίγο στις υδάτινες ειρκτές νεκρό θα πέσει…

Μα τέσσερα όμως σκέφτομαι γαλόνια εγώ χρυσά

Κι ένα θλιμμένο δόκιμο, που δε θα τα φορέσει…

Με αυτό και πάρα πολλά άλλα ποιήματα η ο Νίκος Καββαδίας τιμά τους ναυτικούς και παρουσιάζει τις δυσκολίες και τους πειρασμούς στα ταξίδια τους. Είναι εκείνοι, που στάθηκαν κοντά στην πατρίδα σε δύσκολες χρονικές στιγμές, αυτοί που διέδωσαν σε χώρες του κόσμου τον ελληνικό πολιτισμό, που προστατεύουν ανθρώπινες ζωές και το θαλάσσιο οικοσύστημα της πατρίδας μας, που καθημερινά συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και του εμπορίου, που στέκονται στυλοβάτες και φρουροί σε όλες τις ακτογραμμές της παραμεθορίου. Για όλη αυτή τη συμβολή τους, τους ευχαριστούμε και τους οφείλουμε απεριόριστο σεβασμό. Χρόνια πολλά!! 

Νεφέλη Στοϊκοπούλου, Ευαγγελία Μάνου