Αν θα μπορούσα να αλλάξω τον κόσμο, θα γέμιζα τα όνειρα των παιδιών με μουσική, παιχνίδια και ενθάρρυνση. Υπήρξα αρκετά τυχερή, να μεγαλώσω σ’ ένα σπίτι που είχε και τα τρία. Αλλά η μουσική δεν έλειπε ποτέ. Ούτε από το σπίτι, ούτε από το σχολείο. Ακουγόταν παντού, ντύνοντας κάθε στιγμή με φαντασία και ελπίδα, σαν ζεστό ρούχο για τους χειμώνες μου και καλοτάξιδη βαρκούλα για τα καλοκαίρια μου.

Με αφορμή αυτές τις σκέψεις, καθώς και μια συζήτηση ένα βράδυ κάπου στο κέντρο της Αθήνας, θέλησα να μάθω από έναν ειδικό, για την επίδραση της μουσικής στην ψυχολογία των παιδιών και στη μετέπειτα εξέλιξή τους. Πρόκειται για έναν πολύ ταλαντούχο μουσικό, και εκπαιδευτικό, μα πάνω απ΄ όλα σπουδαίο άνθρωπο, με κριτική ματιά, ουσιαστική γνώση, ταπεινότητα και ενσυναίσθηση. Ο Δημήτρης Κονταξής, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981, είναι απόφοιτος του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πτυχιούχος πιάνου και ανώτερων θεωρητικών (φούγκα) του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων στη μουσικοκινητική αγωγή και το body music στο εξωτερικό. Από το 2002 μέχρι σήμερα, διδάσκει πιάνο, ανώτερα θεωρητικά και μουσικοκινητική αγωγή σε ωδεία των Αθηνών. Από το 2007 έως σήμερα, διδάσκει σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το 2013 ανακηρύχθηκε νέος συνθέτης στην 4η ακρόαση της Μικρής Άρκτου. Έχει συμμετάσχει ως πιανίστας στο πρόγραμμα ‘’Η μουσική αγαπάει τον αυτισμό’’ της Στέγης του ιδρύματος Ωνάση.

Συνέντευξη: Βίκυ Μενεγάκη

Δημήτρης Κονταξής

Πότε και με ποιο τρόπο συνειδητοποίησες ότι η μουσική είναι ο προορισμός σου;

Από μικρή ηλικία, θυμάμαι πολύ καθαρά την επιθυμία μου να παίζω μουσική. Ζητούσα από τους γονείς μου να μου φέρουν ένα ντέφι ή ένα τύμπανο και κάθε φορά που αυτά χαλούσαν ένιωθα απογοήτευση. Στα 7 μου που συνειδητοποίησα ότι μου αρέσει η μουσική, ξεκίνησα να μαθαίνω αρμόνιο και στη συνέχεια πιάνο. Στη διάρκεια των σχολικών μου χρόνων κατάλαβα ότι, μέσα από τη μουσική μπορώ να χαθώ σε έναν δικό μου κόσμο, όπου ένιωθα ασφάλεια, ηρεμία και ήμουν ο πρωταγωνιστής. Οπότε, η επιλογή της ήταν μονόδρομος για εμένα.

Καθότι η μάθηση είναι αμφίδρομη διαδικασία, πιο είναι το σπουδαιότερο πράγμα που έμαθες από τα παιδιά όλα αυτά τα χρόνια;

Τα σπουδαιότερα πράγματα που μας μαθαίνουν τα παιδιά είναι η αθωότητα, η ζωντάνια, ο αυθορμητισμός τους. Η βουτιά στον υπέροχο κόσμο τους. Αν οι άνθρωποι διατηρούσαμε κάποια από αυτά τα στοιχεία στην ενήλικη ζωή μας, θα νιώθαμε λύτρωση. Ως εκπαιδευτικός βρίσκω ότι, το κλειδί για να μπορέσεις να προσεγγίσεις τα παιδιά, να ταυτιστείς μαζί τους και να τους μεταδώσεις γνώση, είναι να έχεις την επιθυμία να μπεις στον κόσμο τους. Εκεί μεταφέρομαι κάθε φορά που μπαίνω σε μία τάξη και με γοητεύει ακόμα. Αυτό που παίρνω από τα παιδιά είναι άυλο και πολύτιμο.

Μίλησέ μου για τον τρόπο μετάδοσης γνώσεων στους μαθητές σου. Ακολουθείς συγκεκριμένη μεθολογία;

Αυτό που θέλω να τους μεταδώσω είναι η αγάπη για τη μουσική. Δεν θέλω να τους μάθω να γίνουν σολίστες. Ως μουσικός και εκπαιδευτικός, μπαίνοντας σε μία τάξη με 25 παιδιά, ο στόχος μου είναι να βγουν ενεργοί πολίτες στην κοινωνία και καλοί άνθρωποι. Μέσα από την παιδαγωγική μέθοδο του Carl Orff, που βασίζεται στην κίνηση, το λόγο και τη μουσική, προσδοκώ να κάνω τα παιδιά να βιώσουν τη μουσική. Δεν είναι τυχαίο που λέμε ‘’παίζω’’ μουσική. Αισθάνονται τη μουσική μέσα από το παιχνίδι και μαθαίνουν να εκφράζονται. Γι’ αυτό άλλωστε ονομάζεται ‘’Μουσική Αγωγή’’. Στη μετέπειτα πορεία τους, θα έχουν τις ανάλογες προσλαμβάνουσες από το σχολείο, ώστε να είναι σε θέση να επιλέξουν τι θα ακούσουν. Αυτά είναι πολύ πιο σημαντικά από το να μάθουν τις νότες. Αυτό, το κάνουν στο ωδείο.

Το έμφυτο ταλέντο παίζει ρόλο στον τρόπο ανταπόκρισης των παιδιών στη διδασκαλία της μουσικής ή έχει να κάνει καθαρά με την προσέγγιση από την πλευρά του εκπαιδευτικού;

Κάθε χρονιά μπαίνω τουλάχιστον σε 24 τάξεις, σε διαφορετικές περιοχές, με παιδιά διάφορων ηλικιών και κοινωνικών τάξεων. Κάτι που συναντώ πολύ συχνά είναι το εξής: τα παιδιά που έχουν κλίση στη μουσική, νιώθουν πως υπερτερούν έναντι των υπολοίπων, δείχνοντας αρχηγικές τάσεις. Το στοίχημα για τον εκπαιδευτικό, είναι να μπορέσει να χρησιμοποιήσει αυτές τις τάσεις σωστά, έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο.  Το αξιοθαύμαστο ωστόσο είναι ότι στο τελικό αποτέλεσμα ο καθένας προσφέρει κάτι σημαντικό, ανεξαρτήτως ταλέντου. Μέσα από την αλληλεπίδραση, ο κάθε μαθητής αντιλαμβάνεται ότι είναι διαφορετικός, ίσος και εξίσου χρήσιμος για την έκβαση του συλλογικού αποτελέσματος, που μπορεί να είναι μία παράσταση, μία χορωδία κτλ. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κοινωνικό μάθημα.

Ποια θεωρείς ότι είναι τα σπουδαιότερα οφέλη που αποκομίζουν από την ενασχόλησή τους με την τέχνη; Η μουσική τα εξημερώνει;

Όλες οι τέχνες εξημερώνουν. Η τέχνη είναι φυγή από την πραγματικότητα. Ένα από τα οφέλη της μουσικής είναι ότι μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Επιπλέον, τα παιδιά που ασχολούνται με τη μουσική, είναι πολύ δύσκολο να εκδηλώσουν κάποια βίαιη συμπεριφορά. Διοχετεύουν την ενέργειά τους δημιουργικά, χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους.

Διακρίνεις αξιοσημείωτες διαφορές στην εξέλιξη των παιδιών και άρα της κοινωνίας σε σχέση με το παρελθόν; Ή τελικά, όλες οι γενιές κουβαλούν τις ίδιες παθογένειες, ίσως με διαφορετικό προσωπείο;

Τα παιδιά είναι πάντα παιδιά. Τα κοινά χαρακτηριστικά τους, ευτυχώς παραμένουν τα ίδια. Αυτό όμως που παρατηρώ πλέον είναι ότι, με το πέρασμα των χρόνων και λόγω των κοινωνικών συνθηκών, μεγαλώνουν νωρίτερα. Από τα 8 τους χρόνια, χάνουν τη φαντασία τους. Το οικογενειακό περιβάλλον παίζει μείζονα ρόλο. Εμείς, τα παραλαμβάνουμε σχεδόν έτοιμα. Όσον αφορά τη συμπεριφορά, μπορούμε να παρέμβουμε μόνο με μικρές βελτιώσεις. Ωστόσο, ο τρόπος που μαθαίνουν μουσική, όπως και ο τρόπος που η μουσική επιδρά επάνω τους, είναι πάντα ο ίδιος. Ακόμα και τα παιδιά που έχουν άρνηση, με την κατάλληλη προσέγγιση, μπορούν να παραδοθούν στη μουσική.

Ποιες είναι κατά τη γνώμη σου οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην παιδεία; Η τέχνη και ειδικότερα η μουσική, έχει τη θέση που της αξίζει;

Όχι, η μουσική δεν έχει τη θέση που της αξίζει στην εκπαίδευση. Αν αναλογιστούμε ότι στην Αρχαία Ελλάδα τα βασικότερα μαθήματα ήταν η Γλώσσα, τα Μαθηματικά, η Μουσική και η Γυμναστική, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντική είναι η μουσική για την παιδεία ενός ανθρώπου. Η μουσική είναι  από τις κορυφαίες γνώσεις που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να θεωρείται καλλιεργημένος. Αυτοί που ασχολούνται με τα εκπαιδευτικά προγράμματα, οφείλουν να αντιληφθούν την τεράστια δύναμή της. Στη συνέχεια, πρέπει να δημιουργηθούν υποδομές στα σχολεία όπως αίθουσες καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων και γυμναστήρια. Η μουσική δεν είναι η ‘’ώρα του παιδιού’’. Το θέατρο, η ζωγραφική, η μουσική, η γυμναστική, είναι τελικά τα πιο σημαντικά μαθήματα. Δεν υπάρχει παιδί που, τελειώνοντας το σχολείο, δεν ξέρει να γράφει, να διαβάζει και να μιλάει. Το να ξέρει όμως να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, να έχει μουσική παιδεία, συναισθηματική νοημοσύνη και να αγαπάει το σώμα του, είναι πολύ πιο ουσιαστικές δεξιότητες για τη ζωή του. Το σχολείο πρέπει πρωτίστως, να δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να ανακαλύψουν την κλίση τους.

Περίγραψέ μου ένα περιστατικό που, βγαίνοντας από την τάξη, σε έκανε να σκεφτείς ότι υπάρχει ελπίδα;

Επιστρέφοντας φέτος από την τηλεκπαίδευση στις σχολικές αίθουσες, σε μια τάξη της Πέμπτης Δημοτικού, κάναμε την εξής δραστηριότητα: τους είχα δώσει κάτι πολύχρωμα ξυλάκια και τους ζήτησα, χρησιμοποιώντας το θρανίο τους ως καμβά και, ακούγοντας μια μελωδία, να σχηματίσουν ένα σκίτσο με τα ξυλάκια, σε συγκεκριμένο χρόνο. Περνώντας από τα θρανία, είδα σπίτια, λουλούδια και διάφορα ευφάνταστα σχέδια. Φτάνοντας στο θρανίο ενός μαθητή, αδυνατώντας να καταλάβω τι είχε σχηματίσει, τον ρώτησα και μου απάντησε, πως έφτιαξε μια διαδήλωση ανθρώπων που διαμαρτύρονται για τον θάνατο εκείνου του μαύρου ανθρώπου στην Αμερική. Με εξέπληξε που αυτό το εντεκάχρονο παιδί, ακούγοντας τη μουσική, σκέφτηκε να απεικονίσει αυτό το γεγονός.

Η μουσική για εσένα είναι ταξίδι;

Η μουσική για εμένα είναι ταξίδι, ωστόσο δεν ανυπομονώ να φτάσω κάπου, απολαμβάνω περισσότερο τη διαδρομή. Με τη μουσική μπορείς να ταξιδέψεις παντού, οποιαδήποτε στιγμή. Και δεν θα σε προδώσει ποτέ.

Μοιράσου μαζί μας έναν προορισμό, ένα μουσικό κομμάτι και ένα ποίημα που αγαπάς.

Ένας προορισμός απόλυτα ταυτισμένος με τη μουσική είναι το Buenos Aires. Ακόμα και τα πεζοδρόμια, έχουν τα βήματα για να χορέψεις Tango. Ένα μουσικό κομμάτι που μου αρέσει πάρα πολύ, είναι ένα παραδοσιακό τραγούδι της Κύπρου, το ‘’Γιασεμί’’. Είναι λιτό με πολύ ωραία λόγια και μελωδία που με ταξιδεύει. Ένα ποίημα που αγαπώ είναι η ‘’Κυριακή’’ του Κ. Καρυωτάκη. Αυτό που μου αρέσει είναι ότι η πρώτη λέξη είναι ο ‘’ήλιος’’ και η τελευταία λέξη είναι ο ‘’θάνατος’’. Με το που το διαβάσεις, σου δημιουργεί εικόνες.

Βίκυ Μενεγάκη