“Σε βράδια αξημέρωτα, πού πάμε μας ρωτάνε. Όνειρα σαν τον έρωτα, εκδίκηση ζητάνε.”- Συνέντευξη με τον Βασίλη Χαρίση

Πρόσφατα είχα την τιμή να γνωρίσω έναν εξαιρετικό στιχουργό, ποιητή και άνθρωπο, τον Βασίλη Χαρίση. Γεννημένος το 1961 στο Λιανοκλάδι του Νομού Φθιώτιδας, τοποθετεί στο κέντρο της ζωής του τον άνθρωπο και τη μοναδικότητά του, ο οποίος αποτελεί για κείνον το κίνητρό για να γράψει, όπως και η απεριόριστη αγάπη του για την ποίηση. Είναι παντρεμένος κι έχει μια κόρη είκοσι οχτώ ετών. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές. Η πρώτη έχει τίτλο «Προσμονή για ό,τι δεν ξεχάσαμε», από τις εκδόσεις Γραβριηλίδη, ενώ η δεύτερη «Σκόρπια Χαμόγελα», από τις εκδόσεις Υπερόριος. Tον Σεπτέμβριο θα κυκλοφορήσει την τρίτη του ποιητική συλλογή, συμμετέχοντας στο Ανθολόγιο των Εκδόσεων Όστρια, με μια μικρή συλλογή δεκαέξι λυρικών ποιημάτων, σε ελεύθερο στίχο. Παράλληλα, συνεργάζεται με νέους, ταλαντούχους καλλιτέχνες, ένας από τους οποίους είναι και ο Δημήτρης Μεσημέρης. Ιδεολογικά δηλώνει υλιστής, ενώ χρησιμοποιεί τη μέθοδο της διαλεκτικής, η οποία όπως μας λέει τον έχει βοηθήσει πολύ στη ζωή και στην ποίησή του.

Πότε χρονολογείται η πρώτη σας επαφή με την ποίηση;

Ξεκίνησα να γράφω από δεκατεσσάρων χρονών. Στα δώδεκά μου, με φακό, κάτω απ’ την κουβέρτα, διάβαζα Ρίτσο στα κρυφά, διότι δεν επιτρεπόταν στο φασιστοκρατούμενο χωριό μου. Αυτό με ανάγκασε να γράφω. Όταν γράφω για μένα είναι η πεμπτουσία. Δηλαδή, όταν τελειώνω ένα ποίημα, είναι λες κι έχω κάνει κάτι το αριστουργηματικό. Έτσι νιώθω. Παλιότερα ντρεπόμουνα. Μόλις συνειδητοποίησα ότι έχει πολύ μεγάλη αξία για μένα το να γράφω, τότε κατάλαβα, επειδή κι εγώ είμαι κομμάτι της κοινωνίας, ότι σίγουρα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα ευχαριστιούνται να διαβάζουν. Και πράγματι έχει αποδειχτεί, ότι μπορεί να είναι λίγοι αυτοί που διαβάζουν ποίηση ή λογοτεχνία, όμως υπάρχουν και διαβάζουν.

Ποιες καταστάσεις προωθούν την ποίηση; Πιστεύετε ότι η εποχή μας παρέχει πρόσφορο έδαφος γι΄ αυτή;

Οι εποχές είχαν πάντα χαρακτηριστικά που προωθούσαν την ποίηση. Σήμερα υπάρχει μια δυσκολία σε δύο πλευρές. Η μία δυσκολία είναι το ότι είμαστε πάρα πολλοί αυτοί που γράφουμε και η άλλη είναι το ότι είναι γραμμένα τόσο πολλά και πρέπει να ψάχνεσαι, ώστε να μην επαναλαμβάνεις τα ίδια πράγματα με τους άλλους. Ωστόσο βέβαια ο Ρίτσος στο «Καπνισμένο Τσουκάλι», είχε πει :

 «Τέτοια ποιήματα, σου φτιάχνουμε εκατό την ώρα». Αυτό θέλουμε κι εμείς. Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδελφέ μου απ’ τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο.

 Αυτή λοιπόν τη στιγμή, δεν ξέρω αν έχουμε καταφέρει να σμίξουμε τον κόσμο, νομίζω δεν το έχουμε καταφέρει, αλλά ας γράφουμε κι ας ξεχωρίζουμε λίγο από τον κόσμο, γιατί είμαστε πολλοί. Είναι καλό κατά τη γνώμη μου. Τώρα το ζητούμενο είναι να φτάσουμε σε ένα σημείο να σμίξουμε και τον κόσμο. Αυτό είναι και το χαρακτηριστικό της ποίησης, να ενώνει τους ανθρώπους.

Υπάρχει κατά τη γνώμη σας καλή και κακή ποίηση;

Ο Τάσος Λειβαδίτης, ένας από τους αγαπημένους μου ποιητές, σε μια συνέντευξή του τον είχε ρωτήσει το ίδιο μια δημοσιογράφος κι έδωσε την εξής απάντηση: «Κριτική στην ποίηση δεν χωράει. Η ποίηση στην ποίηση, απαντά με ποίηση. Ο στίχος στον στίχο, απαντά με στίχο. Το τραγούδι στο τραγούδι, απαντάει με τραγούδι.».

Εσείς, μέσα από την ποίησή σας τι μηνύματα θέλετε να περάσετε;

Καταρχήν, μου αρέσει να έχει νόημα και δομή ό,τι γράφω. Πάντα περνάω κοινωνικά μηνύματα και στα τραγούδια που γράφω και στην ποίηση. Βλέποντας τα κεφάλαια του βιβλίου «Σκόρπια χαμόγελα», στο τέλος, όπως είναι ενωμένα, διαφαίνεται ένα μεγάλο κοινωνικό μήνυμα με της «γης τη φαντασίωση»: «Όπως αγαπάμε εμείς τον πλανήτη, έτσι αγαπάει και ο πλανήτης εμάς και φαντασιώνεται μαζί μας.». Το θέμα είναι αν εμείς το έχουμε καταλάβει κι αν κάνουμε το σωστό για να το ζήσουμε αυτό. Εγώ δεν νομίζω ότι σήμερα κάνουμε το σωστό για να το ζήσουμε. Πιστεύω ότι ο αιώνας ετούτος θα είναι ο αιώνας του πλανήτη κι αν δε σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, όχι μόνο ατομικά, αλλά και συλλογικά πια και δε βάλουμε τα πράγματα σε μια άλλη πορεία, δεν ξέρω πόσοι θα μείνουμε στον πλανήτη για να απολαύσουμε τα επόμενα χρόνια.

Ποιοι ποιητές σας στιγμάτισαν;

Ο Ρίτσος ήταν ο αγαπημένος μου ποιητής από τότε που ήμουν μικρό παιδί και τον διάβαζα. Στο βιβλίο «Σκόρπια χαμόγελα», η κόρη του, η Έρη Ρίτσου, μας έχει δώσει την πέτρα του, την οποία έκανα εξώφυλλο. Σας είπα πριν για τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Ελύτη, τον Αναγνωστάκη και άλλους πολλούς. Έχω διαβάσει πάρα πολλούς Έλληνες ποιητές. Παρόλα αυτά, δεν μου αρέσει μόνο να διαβάζω ποιητές με ιστορία, που έχουν κάνει πολλά βιβλία, πολλές εκδόσεις κι είναι αναγνωρισμένοι. Μ’ αρέσει να  διαβάζω το κάθε μικρό κειμενάκι, που μπορεί να γράψει ακόμη κι ένα μικρό παιδί.

Άρα καταλήγετε στον άνθρωπο πάλι.

Βέβαια, έτσι είναι. Για να υπάρχει μέλλον και συνέχεια εκεί είναι η βάση. Εμπνέομαι από τους καθημερινούς ανθρώπους. Η έμπνευση μπορεί να είσαι  εσύ ο ίδιος/ η ίδια, ένα πουλί που πετάει στον ουρανό, μια εικόνα. Κι αυτό μπορεί να γίνει ιδέα και μετά να δουλευτεί. Δεν έχει δηλαδή όριο. Η κάθε στιγμή για μένα στην ποίηση είναι έμπνευση. Από τον έρωτα, μέχρι ό,τι μπορείς να φανταστείς.

Βλέπουμε, ότι εκτός από ποιητής, είστε και στιχουργός. Γράφετε στίχους σε τραγούδια και νέων καλλιτεχνών. Θέλετε να μου μιλήσετε λίγο γι’ αυτές σας τις συνεργασίες;

Η αλήθεια είναι ότι από μικρό παιδί έγραφα σε ελεύθερο στίχο, ενίοτε με ομοιοκαταληξία, όχι όμως με μέτρο. Κάποια στιγμή, κατάλαβα ότι αυτά που έγραφα με ομοιοκαταληξία είχανε μεγάλη αξία. Ξεκίνησα λοιπόν να τα δουλεύω και να βάζω μέτρο. Τολμώ να πω ότι εξελιχτήκαν σε πάρα πολύ καλά και δεν το περίμενα. Μιλώντας με μια φίλη μου στιχουργό από την Κύπρο, αποφάσισα να προσπαθήσω να τα δώσω κάπου. Όταν άκουσα τον Δημήτρη, τον Μεσημέρι στο ραδιόφωνο της Κύπρου, εκείνη την ώρα τελείωνα ένα τραγούδι, το «Αγιασμένη θάλασσα» και είπα: «Αυτό το τραγούδι θα το πει αυτό το παιδί.». Ύστερα, επικοινώνησα μαζί του και ξεκίνησε η συνεργασία μας. Βέβαια το «Αγιασμένη θάλασσα» δεν έχει γίνει τραγούδι ακόμη.  Έγινε, όμως, η Ιθάκη και πολλά άλλα τραγούδια. Γενικά πιστεύω πως οι άνθρωποι όταν τους γνωρίζεις, μπορεί οι ίδιοι να γίνουν κίνητρο έμπνευσης. Δηλαδή, όταν γνώρισα εγώ τον Δημήτρη, όταν είδα πώς τραγουδάει, πώς τοποθετείτε στη ζωή σαν χαρακτήρας, έγραψα τραγούδια γι΄ αυτόν. Λόγου χάρη, η Ιθάκη, η Προφητεία, στην οποία έχουμε συνεργαστεί και με τον Παντελή Θαλασσινό, το Βότσαλο Ναυαγισμένο και πολλά άλλα τραγούδια, που προέκυψαν στην πορεία, είναι γραμμένα για κείνον. Αποτελεί κίνητρο έμπνευσης για μένα και τον εμπιστεύομαι σαν άνθρωπο. Είναι ένα πάρα πολύ καλό παιδί, σοβαρός καλλιτέχνης, με πολύ καλή μουσική παιδεία, ενώ τα βήματά του είναι σταθερά και ποιοτικά. Στον δίσκο του με τίτλο «Έχω του κόσμου ποιήματα», συμμετέχω με τέσσερα τραγούδια.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Για μελλοντικά σχέδια κανείς δεν ξέρει. Εγώ συνεχίζω να γράφω. Θα συμμετέχω τον Σεπτέμβριο στο Ανθολόγιο των Εκδόσεων Όστρια, με  μια  μικρή συλλογή δεκαέξι λυρικών ποιημάτων σε ελεύθερο στίχο, με τίτλο «Πίσω από την πρόσοψη». Έχουν να κάνουν καθαρά με τον έρωτα, με τη θάλασσα, τα ταξίδια. Είναι γραμμένα σχεδόν όλα στη Σάμο και μέσα έχουν εικόνες απ΄ το νησί. Έχει για μένα μεγάλη σημασία ο έρωτας στη ζωή και θεωρώ πως είναι ένα κίνητρο για να μπορείς να γίνεσαι πάντα καλύτερος στη ζωή σου και ποιοτικότερος. Δεν έχει σημασία το αν τον νιώθεις εκείνη την ώρα με κάποιο πρόσωπο. Εγώ δίνω μια συμβουλή: «Ακόμα και πρόσωπο να μην υπάρχει, να είσαι ερωτευμένος με τον έρωτα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό.».

Ο τίτλος που έχω βάλει στο «Πίσω απ’ την πρόσοψη», που έχει να κάνει με τον Έρωτα, είναι η εικόνα που έχουμε μπροστά και βλέπουμε όπως βλέπω εγώ τα μάτια σου τώρα και λέω: «Έχεις καστανά, ωραία, μάτια», αν δεν μπω πίσω απ’ τα μάτια σου, δεν θα μάθω ποτέ ποια είναι η Ευαγγελία και ποτέ το τι θέλει στη ζωή της και το τι μπορώ να συζητήσω  μαζί της. Το «Πίσω απ΄ την Πρόσοψη» λοιπόν, είναι το τι υπάρχει πίσω από την εικόνα που βλέπουμε. Πιστεύω ότι για πολλούς ανθρώπους υπάρχει ο έρωτας, υπάρχουν οι ιδέες, τα όνειρα. Αυτά λοιπόν να τα πάρουμε απ’ την πίσω μεριά και να τα φέρουμε μπροστά κάποια στιγμή στη ζωή μας και να βρεθούμε όλοι μαζί για να τα κάνουμε πραγματικότητα. Αρκεί βέβαια να αποδεχτούμε ο ένας τον άλλον όπως είναι. Επίσης, μελλοντικά έχω ακόμα μια συλλογή έτοιμη, με τίτλο «Για να μη χαθούμε», την οποία ευελπιστώ να εκδώσω την Άνοιξη. Από τραγούδια, υπάρχουν καλλιτέχνες που έχουν τραγούδια δικά μου. Γράφω όσο μπορώ. Για μένα η ποίηση είναι η ζωή μου και δεν γνωρίζω πώς θα ήμουν χωρίς αυτή. Ανυπομονώ το πότε θα βγω στη σύνταξη και θα κάθομαι στο μπαλκόνι μου να γράφω. Έχω μελλοντικά ένα βιβλίο έτοιμο στο μυαλό μου. Απλά προς το παρόν ο χρόνος μου είναι περιορισμένος.

Η τέχνη ενώνει;

Όχι μόνον ενώνει. Κατά τη γνώμη μου η τέχνη και οι ιδέες είναι που ενώνουν τον κόσμο. Όλα τα άλλα τα διχάζουν τον κόσμο. Κοίταξε για ποιον λόγο γίνονται οι πόλεμοι, για θρησκευτικούς λόγους. Έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο ενώ έχουμε τόσα να μας ενώνουν, να δίνουμε βαρύτητα σε αυτά που μας χωρίζουν. Καταστρέφουμε ζωές και τον πλανήτη ολόκληρο, για να παίζουμε τον ρόλο των ισχυρών.

Ποιους στίχους δικούς σας θα αφιερώνατε στους ανθρώπους που περνάνε τώρα δύσκολα στην Ελλάδα με τις πυρκαγιές και τα όσα αυτές προκάλεσαν, οι οποίοι ίσως να νιώθουν κι αβοήθητοι;

Από μικρό παιδί έχω μάθει να μη γράφω ποτέ κάτω από πίεση γεγονότων. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, δεν έχω γράψει κάτι συγκεκριμένο για τους πυρόπληκτους. Όμως, έχω γράψει πολιτικά τραγούδια. Πάντα οι άνθρωποι απ΄ όποια κρίση κι αν περνάνε έχουν μάθει μέσα από το αίσθημα της αυτοσυντήρησης να σηκώνουν κεφάλι, δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Όμως, για μένα, το ζήτημα πια είναι να αποδίδουμε κι όλας τις ευθύνες εκεί που πρέπει για να μην συνεχίζονται κάποια εγκλήματα.

Υπάρχει ένας στίχος, που τον έχω γράψει σε ένα με τη μεταφορική έννοια πολιτικό τραγούδι. Το ρεφρέν του, στηρίζεται σε έναν στίχο του Ελύτη, ο οποίος έχει γράψει «Τα όνειρα θα πάρουν εκδίκηση.».

«Σε βράδια αξημέρωτα, πού πάμε μας ρωτάνε,

Όνειρα σαν τον έρωτα, εκδίκηση ζητάνε.»

Τα όνειρα λοιπόν θα πάρουν εκδίκηση.

Τον Βασίλη Χαρίση μπορείτε να τον βρείτε στο προσωπικό προφίλ του στο facebook: Βασίλης Χαρίσης ή στη σελίδα του Βασίλης Χαρίσης Ποίηση.

Ευαγγελία Μάνου