Έπρεπε

αν ήθελα ακόμη να σωθώ

αν ήθελα ακόμη να ζήσω

να βρω έναν τρόπο να μοιάζω μ’ αυτούς

ή κάτι τέλος πάντων

να τους εξευμενίσω.

-Κατερίνα Γώγου, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών

   Χωρίς να αναφερθώ στην πορεία της και στην καριέρα της ως ηθοποιού και ποιήτριας, διότι κάτι τέτοιο δεν θα άρεσε ούτε στην ίδια, θα ήθελα να αναφερθώ στα ίδια τα ποιήματά της. Η Κατερίνα Γώγου, προσπάθησε μέσα από τα βιβλία της -επτά στο σύνολο- να υπενθυμίσει στον κόσμο λησμονημένες έννοιες, όπως την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά, την ευαισθησία και την αθωότητα. Αναφέρεται στον άντρα της, στην μητέρα της και στην κόρη της Μυρτώ, καθώς και σε αγωνιστές της τότε εποχής, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν άδικα από το σύστημα απόδοσης δικαιοσύνης (Μαζοκόπος, Πετρόπουλος). Η Γώγου ήταν ερωτευμένη με τον Άνθρωπο. Αλλά δυστυχώς την απογοήτευσε. Πίστευε εξάλλου πως η απόδραση, η τέχνη και η τρέλα έχουν κοινή αφετηρία και τέρμα. Το τέρμα της Γώγου ήταν στις 3 Οκτωβρίου του 1993, ένα τέρμα που έβαλε η ίδια. Το είχε πει εξάλλου. «Αλλά υπάρχουνε θάνατοι που βαραίνουνε γιατί επιλέγουν οι ίδιοι τον τρόπο. Και εμείς αποφασίσαμε τον θάνατο στον θάνατο γιατί αγαπάγαμε πολύ την ζωή».

Τρία κλικ αριστερά

Το γνωστό μελοποιημένο πλέον ποίημα της Κατερίνας. Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά.

-Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα

γιατί τους ρημάξατε το κόκκινο,

Γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα

γιατί η δική σας μόνο για γλείψιμο κάνει

Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα

Στα χέρια σας. Στο λαιμό σας

Οι φίλοι μου-

  Το επόμενο αγαπημένο μου ποίημα από την ίδια συλλογή είναι το ποίημα που μιλάει για την βραδιά στα μπουζούκια και τον Νίκο Κοεμτζή. Τα παλιότερα χρόνια, όταν κάποιος στα μπουζούκια ζητούσε «παραγγελιά», έπρεπε να χορέψει μόνος του, καθώς θεωρούνταν προσβολή να σηκωθεί κάποιος άλλος να χορέψει στην πίστα μαζί του. Η παραγγελιά ήταν προσωπική υπόθεση. Ο Κοεμτζής μόλις είχε αποφυλακιστεί, μετά την καταδίκη του για κλοπή και κατευθύνθηκε με τους φίλους του, ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο αδερφός του Δημοσθένης, στα μπουζούκια. Ο Δημοσθένης έκανε παραγγελιά το τραγούδι «Βεργούλες» του Βαμβακάρη και σηκώθηκε να χορέψει ζεϊμπέκικο. Την ώρα που χόρευε σηκώθηκαν δύο αστυνομικοί που γνώριζαν τον Κοεμτζή και άρχισαν να τον παρενοχλούν. Το όνομά του ήταν γνωστό, αφού και η οικογένειά του είχε πολλάκις διωχθεί λόγω των κομμουνιστικών της πεποιθήσεων. Τράβηξε τότε τον σουγιά. Και τους θέρισε. Το γεγονός αποτυπώνεται στην ταινία “Παραγγελιά” του Παύλου Τάσιου, στην οποία είναι αφηγήτρια η Γώγου.

-Είχαν δίκιο οι Κοεμτζήδες-

Ιδιώνυμο (Ο όρος αναφέρεται στο «ιδιώνυμο» (ειδικό) αδίκημα όπως περιγράφεται στον νόμο N.4229/24 Ιουλίου 1929, ο στόχος του ήταν η ποινικοποίηση των “ανατρεπτικών” ιδεών, ιδιαίτερα η δίωξη κομμουνιστών, αναρχικών και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων)

-Η μοναξιά.

Η μοναξιά μας λέω. Για τη δική μας λέω.

Είναι τσεκούρι στα χέρια μας

που πάνω απ’ τα κεφάλια σας γυρίζει γυρίζει γυρίζει γυρίζει

γυρίζει-

Μιλάει για μία διαφορετική μοναξιά, μία μοναξιά που δεν κρύβεται στην νοσταλγία, στις αναμνήσεις και στην καλοπέραση. Μιλάει για την οργισμένη μοναξιά, την μοναξιά που αγωνίζεται, την μοναξιά που μοχθεί κάθε μέρα για να επιζήσει, την εξεγερμένη μοναξιά. «Που είναι τσεκούρι στα χέρια μας. Και πάνω από τα κεφάλια σας γυρίζει».

Το αγαπημένο μου ποίημα της Γώγου, Θα ΄ρθει καιρός.

-«Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος»

Θα την αλλάξουμε τη ζωή!-

Πολλοί θα πουν πως η Γώγου είναι απαισιόδοξη. Ε, αυτό είναι ένα ποίημα που αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο. Ονειρεύεται το πέρασμα σε έναν άλλο κόσμο, τρέφει ελπίδες για την μεγάλη αλλαγή. Το ποίημα της επιβεβαιώνει την φράση του Μίσσιου πως «η επανάσταση είναι η διαφύλαξη της τρυφερότητας».

Οδύσσεια (7ο και τελευταίο της βιβλίο)

-Το όνομά μου βγαίνει από το όνομα του μεγαλύτερου κινδυνευτή της πατρίδας μου.

Με λένε Οδύσσεια-

-Η Κίρκη ό,τι πόνεσα κι αγάπησα, φίλοι, αδέρφια, συντρόφια, έρωτες, χρώματα, μυρωδιές, αλκοόλ, μάνα, παιδί, ποιήματα, φεγγάρια, Ακρόπολη, χιλιόμετρα και καθρεφτάκια, θάλασσα, ταινίες, ρούχα, σπασμένα φώτα, τα ΄κανε όλα, τίποτα όρθιο, γουρούνια, και τ΄άφησε μια κι έξω, όλα γουρούνια, χωρίς επιστροφή. Δεν ζητάω τίποτα-

Η Κίρκη που μεταμόρφωσε σε γουρούνια όλους τους συντρόφους του Οδυσσέα, εκτός του ίδιου, καθώς ο Ερμής του είχε δώσει ένα βότανο που τον προστάτευε από τα μάγια της Κίρκης. Κάπως έτσι θεώρησε και η Κατερίνα πως δομείται η κοινωνία. Όλοι γουρούνια, μεταμορφωμένοι και εκείνη μόνη.

-Πώς θα γυρίσω

που βρίσκομαι χωρίς σκαρί,

συντρόφους, από τ΄ άγγιγμα της Κίρκης, γουρούνια

χωρίς αέρα και πανιά

όμοιο εγώ διαζευκτικό καταμεσής της θάλασσας;-

Ένα ποίημα που αντικατοπτρίζει μεγάλο μέρος του ψυχισμού της Κατερίνας. «Α, για να πω»

–Και πού είναι η ζωή, τα χρώματα, η μουσική

Και που είναι ο έρωτας; Η θάλασσα; Τα τραγούδια;

Πολλά είπα και μαθαίνετε. Για την ώρα αυτά

Γεια. Γεια χαρά, ούτε λόγος-

Τα ποιήματα που παρέθεσα, περιλαμβάνουν ως στοιχείο αυτό ακριβώς που εξέφραζε την Γώγου. Την ευαισθησία και την μαχητικότητά της. Την οργή της, το πάθος της για τον Άνθρωπο και τις βαθιές ανησυχίες της. Η Κατερίνα δεν άντεξε στον κόσμο αυτό. Άφησε την τελευταία της πνοή με έναν θάνατο που διάλεξε η ίδια. «Και δεν είναι που θέλω να ζήσω. Είναι το γαμώτο που δεν έζησα. Κι ούτε θα σε ξαναδώ».

Για δεν πεθαίνει ο θάνατος; Γιατί με τριγυρνάει ο δαίμονας. Απ΄ την πληγή γλίστρησε μέσα μου και μ’ αναγκάζει να πω: πώς πάλι έτσι απάνθρωπα θα ΄ρθω να ξαναζήσω;

Αντίο Κατερίνα

Τσώνη Ρωξάνη