2000s Μισογυνισμός προς Κατανάλωση

Το 2020, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού βίωνε για πρώτη φορά τον εγκλεισμό και την πανδημία, ένα δυναμικό κύμα νοσταλγίας επηρέαζε την pop κουλτούρα. Και αυτή η νοσταλγία ήρθε μαζί με νέους προβληματισμούς για την πιο απρόσμενη μάλλον δεκαετία, αυτή του 2000. 

Τα “aughtie-noughties”, όπως ονομάστηκαν, ήταν μέχρι πρότεινος ξεχασμένα, κατηγορηματικά trash και ανυπόφορα kitch. Τα τελευταία χρόνια όμως, με αποκορύφωμα την καραντίνα, επανήλθαν στο προσκήνιο και γέμισαν με νοσταλγικό περιεχόμενο τις σελίδες μας. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η μόδα κάνει αναγκαστικά κύκλους κάθε είκοσι χρόνια, άλλοι ότι σε εποχές αβεβαιότητας η νοσταλγία είναι ψυχολογικός μηχανισμός διαφυγής. Όπως και να έχει με την καινούργια δεκαετία του 2020 τα αισθητικά και πολιτισμικά μας κριτήρια άλλαξαν ή μάλλον επανεφευρέθηκαν. 

Οι μικρές τσάντες-μπαγκέτα είναι ξανά στην μόδα, οι εφηβικές ταινίες και σειρές του 2000s δεν θεωρούνται πλέον guilty pleasures αλλά αποκτούν reboots και η μουσική βιομηχανία αναβιώνει το pop-punk και το emo με καλλιτέχνες όπως η Olivia Rodrigo ή η Willow Smith. 

Η αναζοπύρωση του ενδιαφέροντος για τα “aughtie-noughties” δεν μπορεί παρά να μην περιλαμβάνει και τα pop ειδωλά του. Πολλοί μεγαλώσαν παράλληλα με τις ιστορίες των Paris, Lindsay και Britney και παρότι τις έβλεπαν να παρουσιάζονται σαν τα “κακά πρότυπα”, ακόμη και σήμερα δεν μπορούν να ξεφύγουν από την λατρεία αυτών “των κακών κοριτσιών” και του χάους που σκορπούσαν στις ζωές τους.

Όσο όμως οι νεότερες γενίες (late millenials και zoomers) ανακαλύπτουν ξανά την εθιστική γοητεία της trash δεκαετίας του 2000, τόσο συνειδητοποιούν πόσο τοξική στην πραγματικότητα ήταν. Ειδωμένες με την οπτική του me-too και των δημόσιων συζητήσεων για την ψυχική υγειά, τον εθισμό και τις διατροφικές διαταραχές, η αντιμετώπιση των star αυτής της δεκαετίας από τον τύπο και το κοινό, μοιάζει σήμερα απάνθρωπη. 

Το Tumblr blog “Pop Culture Died in 2009” αρχειοθετεί εδώ και καιρό τα δημοσιεύματα των περιοδικών της δεκαετίας του 2000, τα περισσότερα από τα οποία δεν θα είχαν εκδοθεί καν σήμερα. Στα εξωφυλλά τους οι star, κυρίως νέες γυναίκες, αποθανατίζονται ταλαιπωρημένες με δραματικούς τίτλους που τις παρουσιάζουν σαν αλλοπρόσαλες ενώ τα σώματα και τα κιλά τους κατα-κρίνονται ανελέητα.

Aφού η κουλτούρα του 2000s δεν έκρυψε ποτέ την χονδροφοβία της. 

• 

• 

• 

Είναι για παράδειγμα γελοίο πώς η Britney Spears στην πρώτη, και περίφημη πλέον, εμφάνιση της μετά τις εγκυμοσύνες της χαρακτηρίστηκε ως “χοντρή” ενώ οι κοιλιακοί διαγράφονταν πάνω της. Ή θα μπορούσε στο σήμερα να μας πείσει ένα σενάριο που θέλει την Bridget Jones συντετριμμένη για τα κιλά της; Ή γιατί με το άκουσμα ότι τα χαμηλοκάβαλα παντελόνια έρχονται ξανά στην μόδα οι millenial γυναίκες αντέδρασαν τόσο έντονα στα social media; Μήπως επειδή ασυναίσθητα γνωρίζουν ότι το 2000s μόδα δεν ήταν από μόνο του ότι φορούσες το χαμηλό σου παντελόνι με την κοντή σου μπλούζα, αλλά ότι ουσιαστικά “φορούσες” το επίπεδο σου στομάχι; 

Η YouTuber Mila Tequila εξιστορεί στα βιντεό της τα μεγαλύτερα pop σκάνδαλα της δεκαετίας. Παρά τη νοσταλγική της διάθεση δεν μπορεί να μην σχολιάσει πόσο σεξιστικές και ανθρωποφάγες φαίνονται πολλές από τις “πηγές πληροφόρησης” και πώς τα ίδια τα γεγονότα μάλλον θα είχαν μάλλον πάρει διαφορετική τροπή και μιντιακή κάλυψη στο σήμερα.

Γιατί για πολλές από τις starlet της εποχής, ο “ηθικός κατήφορος” που ακολούθησαν μπορεί και πρέπει να ειδωθεί ως μία κρίση ψυχικής υγείας ή ως μέρος της πάλης τους με την ασθένεια του εθισμού ή των διατροφικών διαταραχών. 

• 

• 

Η Lindsay Lohan αποτελεί παράδειγμα για το πώς η “πτώση της από την κορυφή” θα μπορούσε να είχε παρουσιαστεί διαφορετικά, με μεγαλύτερη σοβαρότητα και ευαισθησία. Δεδομένου ότι δεν ήταν απλά ένα ανεξέλεγκτο  “party girl” αλλά μία νεαρή γυναίκα που αντιμετώπιζε προβλήματα εθισμού, οικογενειακά θέματα με τον πατέρα της και προσπαθούσε να διαχειριστεί το βάρος της καριέρας της από την παιδική της κιόλας ηλικία.

Ο δημοσιογραφικός κόσμος συμμετέχει σε αυτήν την αναθεώρηση των πεπραγμένων.

Οι ιστορίες των Britney, Paris, Lindsay και πολλών άλλων γίνονται ντοκιμαντερ, αφιερώματα, κινήματα στα social media (#Free Britney), οι αφηγήσεις γύρω από τις περσονες τους ξανα-γράφονται με περισσότερη ευαισθησία ακόμα και από τις ίδιες.

Στο κανάλι του στο Youtube ο δημοσιογράφος Johny Harris παρουσίασε ξανά το “μεγάλο σκάνδαλο” της Janet Jackson “NippleGate”, όταν δηλαδή το 2004 ο Justin Timberlake στο Superbowl  αποκάλυψε κατά λάθος για  μισό λεπτό το στήθος της στο κοινό εκατομμυρίων τηλεθεατών. Από τα 200 άρθρα της εποχής που μελέτησε ο Harris στα μισά ο ρόλος του Timberlake εμφανίζεται παθητικός και στο 1/3 των άρθρων δεν υπάρχει καν η αναφορά στο ονομά του, παρότι εκείνος ήταν που ουσιαστικά τράβηξε τον κορσέ της. Αντίθετα, η Jackson φορτώθηκε όλο το φταίξιμο της υπόθεσης και η μουσική της αποκλέιστηκε από όλα τα κανάλια και τα ραδιόφωνα του υπερ-ομίλου CBS, προκαλώντας δραματικές επιπτώσεις στην καρίερα της.

• 

• 

Τα media διαστρέβλωναν έτσι πολλά γεγονότα εις βάρος των γυναικών.

Η σκηνοθέτης του αποκαλυπτικού documentary “Framing Britney Spears” Samantha Stark είπε σε μία συνεντευξή της στο Independent ότι η αρχική υπόνοια της παραγωγής ήταν ό,τι αν μελετούσαν την μιντιακή καμπάνια δυσφήμισης της B. Spears με τους όρους της εποχής του me-too θα έφερναν στην επιφάνεια όλη την μισογυνιστική κουλτούρα του 2000. Και πράγματι είχαν δίκιο!

Όπως ότι για παράδειγμα το περιστατικό της Britney που με ξυρισμένο κεφάλι επιτίθεται σε ένα αυτοκίνητο, δεν ήταν μία ξαφνική και “τρελή” έκρηξη βίας σ’έναν αθώο reporter όπως τότε είχε παρουσιαστεί. Αλλά αντίθετα, ήταν μια πράξη τελικής αντίδρασης σ’έναν paparazzi που την καταδίωκε συστηματικά. Και πώς εκείνη την ημέρα, όπως ομολόγησε ο ίδιος στο ντοκιμαντερ, η Britney περνούσε ιδιαιτέρως δύσκολα (μόλις είχε βγει από το κέντρο αποτοξίνωσης και ο πρώην συντροφός της απαγόρευσε να δει τα παιδιά της) και του είχε ζητήσει επανελειμένα να την αφήσει ήσυχη.

Αντιμέτωποι λοιπόν νηφάλια με την δεκαετία του 2000ς δεν μπορούμε να  μην παραδεχτούμε ότι αυτό που καταναλώναμε ήταν ο μισογυνισμός, ένας μισογυνισμός που τροφοδοτούσε μια βιομηχανία εκατομμυρίων. Το κοινό δημιουργούσε μία ακόρεστη ζήτηση, ήθελε χαιρέκακα να δει τις νεαρές star να καταστρέφονται, να φέρονται αναίσχυντα, να χάνουν τον έλεγχο από τις καριέρες και την προσωπική τους ζωή. Και τα περιοδικά, οι μπλογκερς, οι εκπομπές στην τηλεοραση, οι δημοφιλείς κωμικοί ανταποκρίνονταν σε αυτήν την χαιρεκακία.

Ήταν με άλλα λόγια μία βιομηχανία που το κέρδος της βασιζόταν σε έναν ύπουλο και απόλυτο μισογυνισμό που δεν θέλει να βλέπει τις νέες γυναίκες να ζουν χαρούμενες, υγιείς και επιτυχημένες.

Σε όλο το Los Angeles αγέλες paparazzi περίμεναν την κάθε νεαρη star να παρουσιαστεί ατημέλητη, μεθυσμένη, σε απόγνωση έξω από ενα κλαμπ. Οι κάμερες στήνονταν σε απόσταση αναπνοής από εκείνες, κάποιες φορές ακόμα και κάτω από τις φούστες τους. Οι paparazzi μπλόκαραν αποπνυχτικά τα αυτοκινητά τους, ούρλιαζαν για να κεντρίσουν την προσοχή τους και τις κυνηγούσαν. Συμφωνα με το ρεπορταζ του The Atlantic το 2008, τριάντα με σαρανταπέντε paparazzi περίμεναν κάθε βράδυ την Britney Spears να εμφανιστεί στους δρόμους του Los Angeles.

Όλες οι φωτογραφίες των star πωλούνταν αμέσως για χιλιάδες δολάρια στα περιοδικά. Οι εκδότες δεν περίμεναν πλέον το μεγάλο σκάνδαλο να συμβεί. Αυτό που πωλούσε ήταν η στήλη  “Just like us” , οι φωτογραφίες δηλαδή από την καθημερινή ζωή των star που τους έκαναν προσιτούς στο κοινό. Τα social media δεν υπηρχαν για να προσφερουν αυτην την άμεση προσιτή επικοινωνία με τους αστέρες. Οι paparazzi λοιπόν ακολουθούσαν τους star παντού και καθημερινά, γιατί ακόμα και μία φωτογραφία να πετούν τα σκουπίδια τους, κοστολογούνταν υψηλά.  Και οι star, που αναγνώριζαν τις θετικές επιπτώσεις που η έκθεση αυτή είχε στην καριέρα τους, δημιούργησαν μια παρασιτική σχέση με τους διώκτες τους. Τους είχαν μεν ανάγκη, αλλά με τι κόστος; 

Όσο η νοσταλγία για την δεκαετία του 2000s καλά κρατεί, τόσο περισσότερο θα έρχεται στο φως η τοξικότητα της ενώ παράλληλα τόσο πιο πολύ θα έρχονται ξανά στο προσκήνιο και άλλα από τα pop ειδωλά της. Και αυτό είναι θετικό όχι μόνο για την καριέρα αλλά και για την προσωπική ζωή τους.

Η Britney Spears μόλις απελεύθερώθηκε από το καθεστώς κηδεμονίας του πατέρα της λόγω της έκθεσης που πήρε η υποθεσή της. Η Paris Hilton έκανε το δικό της ντοκιμαντέρ αποκαλύπτωντας την κακοποίηση που έζησε στα εσώκλειστα ιδρύματα και που εξηγεί εν πολλοίς την ακραία μετα-τραυματική συμπεριφορά της το 2000. Ενώ κατάφερε μέσα από την δημοσιοποίηση της ιστορίας της να κινητοποιήσει νομικές αλλαγές για τα ιδρύματα αυτά στη Νεβάδα. Η Lindsay επιστρέφει στην ηθοποιία ξανά με καινούργια ταινία. Η μεγάλη νικήτρια βέβαια αυτής της εποχής θα είναι πάντα η πρώην κολλητή και βοηθός της Paris, η Kim Kardashian, που μέσα από ένα σκάνδαλο revenge porn έχτισε μια αυτοκρατορία δισεκατομμυρίων.

Δυστυχώς όμως, η ταλαντούχα ηθοποιός Britanny Murphy δεν κατάφερε να επιζήσει από αυτήν την δεκατία. Οι εξαντλητικές δίαιτες, τα δυσφημιστικά σχόλια του τύπου για την ζωή και την καριέρα της, η πίεση του Hollywood την αποδυνάμωσαν τόσο που έσβησε ξαφνικά από πνευμονία μόλις τριαντά δύο χρονών το 2009. Ο χαμός της ήταν μάλλον το απόλυτο κόστος αυτής της ανθρωποφάγας βιομηχανίας. 

Αλλά ας αναλογιστούμε και το γενικότερο κόστος αυτής της καταστρεπτικής κουλτούρας του 2000 στα σώματα και στην ψυχολογία πολλών γυναικών που ακόμα θυμούνται πώς ήταν να μεγαλώνεις μέσα της. Κατά πόσο μπορεί αυτή η έκρηξη νοσταλγίας και η αναθεώρηση του παρελθόντος να σβήσει τις πληγές του;